යුද හමුදාවට බැඳී, පුහුණු පාසලකින් මූලික පුහුණුව ලබා, කිසියම් යුද හමුදා රෙජිමේන්තුවකට එක්වන සොල්දාදුවන්ට, පශ්චාත් මූලික පුහුණුවක් ලබා දෙන බව, මීට පෙර මා, නිළ ඇඳුමෙන් සිටි කාලේ ලිපියකදී සඳහන් කළා ඔබට මතක ඇතැයි සිතමි. මූලික පුහුණුව පමණක් ලැබූ සොල්දාදුවකු කිසි විටකත් යුද බිමේ සටන් සඳහා එක වරම යොමු කරන්නේ නැත. තව දුරටත් ඔහුගේ චිත්ත ධෛර්යය, ආත්ම විශ්වාසය සහ පාබල සොල්දාදුවකු තුල තිබිය යුතු සුවිශේෂී ගුණාංග වර්ධනය කෙරීම සඳහා කෙරෙන පාඨමාලාවකින් පසුව පමණකි, ඔවුන් සටන් බිම වෙත යැවෙන්නේ.
එහිදීද මුලින්ම යොදවන්නේ පළපුරුදු අයගේ දැඩි අධීක්ෂණය යටතේය. මේ නිසා පශ්චාත් මූලික පුහුණු පාඨමාලාව දිවා රාත්‍රී අභ්‍යාස රාශියකින් යුත් අති සංකීර්ණ පාඨමාලාවක් වෙයි. කාන්තා බලකායට වූවද මෙය මෙසේමය. කෙසේ වෙතත් කාන්තා බලකාය කෙලින්ම සටන් බිමේ ඉදිරියට ගොස් පහර දීමේ රාජකාරි සඳහා යොදවන්නේ නැත. එහෙත් සතුරු ප්‍රහාර වලදී ඔවුන් නොබියව සටන් කල අයුරු මම කීප විටක්ම දැක ඇත්තෙමි. නුවරඑලිය ප්‍රදේශය පශ්චාත් මූලික පුහුණුව සඳහා යොදා ගන්නේ මා අයත්ව සිටි රෙජිමේන්තුව පමණක්ම නොවේ. කොමාන්ඩෝ රෙජිමේන්තුව, විශේෂ බලකාය වැනි රෙජිමේන්තුද මේ ප්‍රදේශයේ අභ්‍යාස සඳහා වරින්වර පැමිණෙයි. පශ්චාත් මූලික පුහුණු පාඨමාලා කීපයකම උපදේශක නිලධාරියකු ලෙස මා සේවය කල අතර ඒ පාඨමාලා හා බැඳුනු ඉතා රසවත් අත්දැකීම් රාශියක් මා සතුවෙයි.
මාර්ග බාධකයක් දමා මගීන් සහ වාහන පරීක්ෂා කරන ආකාරය පුහුණු කිරීම, පුහුණුවේදී සොල්දාදුවන්ට උගන්වන, එක වැදගත් කාර්යයක් වෙයි. ඔබ සියලු දෙනා ජීවිතයේ එක්වරක් හෝ ආරක්ෂක හමුදා මාර්ග බාධකයක් හරහා ගොස් ඇතැයි සිතමි. මේ මාර්ග බාධකයක් යොදවන්නේ මෙහි විස්තර කල නොහැකි, සංග්‍රාමික මූලෝපාය (battle tactics) පදනම් කරගෙනය. එය නිකම් ආවාට ගියාට කලොත් ප්‍රතිඵලයද ආවාට ගියාට ප්‍රතිඵලයක් වෙයි. ඒ නිසා සියලු උපදෙස් සෑම විටම අකුරට පිළිපැදිය යුතු අතර, එක උපදෙසක්වත් අඩුවෙන් හෝ වැඩියෙන් ඉටු නොකිරීමට වග බලාගත යුතුය.
පුහුණු උපදේශක මණ්ඩලයට අයත් කාර්යක්ෂම එමෙන්ම සෙබළුන්ට තරමක් අනුකම්පා විරහිතව සැලකූ කෝප්‍රල් වරයෙකි ‘කෝප්‍රල් වික්ටර්’. ඔහු සියල්ල අකුරට කරන නියම පාබල සොල්දාදුවෙකි. එක්තරා පාඨමාලාවක දී මාර්ග බාධකය පිලිබඳ මූලධර්ම ඇතුලත් දේශනය අවසන් කල මම, එහි ප්‍රායෝගික කොටස, නවක සොල්දාදුවන්ට කරවීම සඳහා, සියල්ල සූදානම් කරවූයෙමි. කෝප්‍රල් වික්ටර් සහ අනෙකුත් උපදේශක මණ්ඩලය මේ සඳහා යුහුසුළු වූහ. ‘තමන් දන්නා කෙනෙක් වුනත් මාර්ග බාධකය හරහා යන්න අවොත් පරීක්ෂා කරන්න ඕනේ හරිද?’ එතකොට යාලු මිත්‍රකම් දැන හැඳුනුම්කම් මොකවත් නැහැ. මහත්මයා කවුද, කොහෙද යන්නේ එහෙම තමයි අහන්න ඕනේ හරිද?’ කෝප්‍රල් වික්ටර් උපදෙස් දෙනු මම අසාගෙනය. ‘හරි කෝප්‍රල්’ කියා සිසුන් සියලු දෙනා එකවර මහා හඬින් කියූහ. ඒ ඔවුන් එක අණක් යටතේ ක්‍රියා කිරීම සඳහා හැඩගස්වන එක ක්‍රමයකි. කෝප්‍රල් වික්ටර් මාර්ග බාධකය යෙදෙව්වේ නුවරඑලිය නගරයේ වැව අසළ පිහිටි වයි අකුරේ හැඩයට තිබෙන ‘වයි’ හන්දියේය. මමද එහි ගොස් පුහුණුව පරීක්ෂා කරමින් සිටියෙමි. සියල්ල ඉතා හොඳින් සිදුවේ. ‘යුද හමුදා අභ්‍යාසයකි’ යන දැන්වීම් පුවරු යොදා තිබුනත්, සාමාන්‍ය මාර්ග බාධකයක මෙන් සියල්ල සිදුවූ අතර මහජනතාවගෙන්ද වාහන රියදුරන්ගෙන්ද අවශ්‍ය සහාය නොමඳව ලැබුණි. ඔය අතරේ මා ලඟට පැමිණි කෝප්‍රල් වික්ටර් ‘සර් මම ටක් ගාලා සිවිල් ඇඳුමක් ඇඳගෙන බස් එකක එල්ලිලා එන්නම්, බලමු මුන් මාව චෙක් කරන හැටි’ කිව්වේය. ‘ඒක හොඳයි, බලමු, අපි කිව්වනේ මාර්ග බාධකයකදී දැන හැඳුනුම්කම් නැහැ කියලා’ මම කිව්වෙමි. ඔහු වහාම නොපෙනී ගියේය. විනාඩි 10 කට පමණ පසුව වැලිමඩ බලා යන බස් රථයක් මාර්ග බාධකය වෙත පැමිණි අතර සොල්දාදුවෝ කඩිනමින් නිසි පිළිවෙතට අනුව මගීන් හා බස් රථය පරීක්ෂා කරන්නට විය. සිවිල් ඇඳුමෙන් සැරසුන කෝප්‍රල් වික්ටර් බස් රථයෙන් බැස්සේ මේ වේලාවේදීය. ඔහු දුටු ගමන් එක් සොල්දාදුවෙක් ‘ගූඩ් ආෆ්ටර්නූන් කෝප්‍රල්, කොහෙද යන්නේ’ කියා විමසීය. ‘යනවා. . . . . . . . . . . . . . . . (දන්නවනේ, මෙතන ලියන්න බැහැ)’ කියූ කෝප්‍රල්, ‘මට සමාවෙන්න සර්, මගේ වචන වලට. මටනම් තේරෙන්නේ නෑ සර් කොහොම කියලා දෙන්ඩද කියලා’ යනුවෙන් පවසා ඉවතට ගියේය. මට මගේ සිනහව සෑහෙන වෙලාවක් යනතුරු නවත්වා ගත නොහැකි විය.
