මුලින්ම කියන්න තියෙන්නේ මේ කතා ඔක්කොම ඇත්ත කතා බවයි. මේ සියල්ල මගේ ජීවිතයේදී අත්විඳි කතා. ඒ නිසා මේවා කිසිසේත් ප්‍රබන්ධ ලෙස නොසලකන මෙන් කාරුණිකව ඔබෙන් ඉල්ලා සිටිනවා.
මැන්ඩිස් අයියාව මම දැන හඳුනාගත්තේ 1970 ගණන්වල. ඒ කාලයේ ඔහු ජීවත් වුනේ අවිස්සාවේල්ල නගරයට නොදුරු කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කයට අයත් නගරයක. ඔහු ඉතා අහිංසක යාචකයෙක්. වෙනත් යාචකයන් තුල නැති ඔහුට ආවේණික සුවිශේෂ ලක්ෂණ කීපයක් තිබුනා. එයින් පළමුවැන්න තමයි ඔහුගේ පෙනුම සහ ඇඳුම. උස, මහත, කළු පැහැති සිරුරකින් යුත් මැන්ඩිස් අයියව දැක්කම පොඩි ළමයි නම් බොහෝවිට බය වෙනවා. සමහර අම්මලා තාත්තලා උදේට පාසල් යන ළමයි සමග යද්දී ඒ ළමයි මෙහෙම බය වුනාම මැන්ඩිස් අයියට බැන බැන යනවා මා දැක තිබෙනවා. එයට තවත් හේතුවක් තමයි ඔහුගේ මූණ පුරා වැඩුණු සුදු පැහැති ඝන රැවුල. ඔහු තමන්ගේ සුදු පැහැති කෙස් වලින්, දෙහි ගෙඩියක් තරම් කොණ්ඩයක් බැඳලා හිටියා. ඔහුගේ ඇඳුම හරිම අමුතුයි. ඔහු එක මත එක සරම් තුනක් පමණ සහ එලෙසම කමිස කීපයක් මෙන්ම ඒ මත පරණ කෝට් එකක්ද ඇඳ සිටියා. මේවා තරමක් ගොමස්කඩ ඇඳුම් වුනත්, එයින් මැන්ඩිස් අයියා තවත් විශාල වෙලා පෙනුනා. ඒ සමගම සමහරවිට අතේ එල්ලාගෙන, තවත් විටක කර මත හෝ හිස මත ගෙනයන විශාල රෙදි පොට්ටනියක් ඔහු සතු වුනා. අතේ ලොකු බස්තමක් තිබුනේ බල්ලන්ගෙන් බේරීමටයි. මම හොඳටම දැක තිබෙනවා නගරයේ ඉන්න බල්ලන් ඔහුව හපන්න වගේ බුරාගෙන පැන්නත් ඔහු වචනයක් වත් කියන්නේ නැහැ, බස්තම වනනවා පමණයි.
දෙවැනි කාරණේ මෙයයි. කවුරු තමන්ට බැන්නත්, හිනාවුනත්, කතා කලත් මැන්ඩිස් අයියා හිනා වුනෙත් නැහැ කවදාවත්ම කා එක්කවත්. රවලා බැලුවෙත් නැහැ. කිසිම කතාවක් කලෙත් නැහැ, කිසිම කෙනෙක් සමග, මොනම හේතුවක් නිසාවත්. මැන්ඩිස් අයියා නහයට කෙලින් බලාගෙන ඉන්නවා. බොහොම හෙමින් පාරේ යනවා. බොහෝවිට නගරයේ කඩයකින් ‘මැන්ඩිස් අයියේ’ කිව්වොත් නවතිනවා. හැබැයි ඒ කඩේ දිහාවත් කතාකරපු කෙනා දිහාවත් බලන්නේ නැහැ. කඩවල් වලින් එහෙම කතා කරන්නේ කෑමට යමක්‌ දීම සඳහා බව මැන්ඩිස් අයියා දන්නවා. ලැබුනදේ අරගෙන ඒ දෙසවත් නොබලා ඉදිරියට යනවා. බොහෝවිට මැන්ඩිස් අයියා සිල්ලර බඩු කඩවල ඉදිරිපිටට ගිහින් හිටගන්නවා පාරේ. ඒ කඩවල මුදලාලිලා ඉතා හොඳින් දන්නවා එහි තේරුම. ඔවුන් කුඩා කුප්පියකට හෝ බෝතලයකට පොල්තෙල් ටිකක් දෙනවා මැන්ඩිස් අයියට. සමහර කඩවලින් තෙල් ගෙනත් මැන්ඩිස් අයියගේ අත්ලට වක්කරනවා. ඒ ටික වහාම ඔලුවේ ගාගන්නවා මැන්ඩිස් අයියා. ඔහු රෑට ඉන්නේ පන්සලේ බණ මඩුවේ. එහෙ ඉන්න බල්ලෝ මැන්ඩිස් අයියා සමග යාලුයි. එයට හේතුව මැන්ඩිස් අයියා ඔවුන්ට කෑමට යමක්‌ දීමයි.
ඔන්න එක දවසක් අමුතු දෙයක් වුනා. මේ නගරයේ ඉන්න නගරන්කාරයෝ දෙන්නෙක් දවසක් හවස පහට හයට පමණ මිනිසුන් දෙදෙනෙකුට නගරයේදී පහරදී තිබුනා. ඒ දෙන්න පොලිස් නිලධාරීන්. ඉඳලා තිබෙන්නේ සිවිල් ඇඳුමෙන්. අර නගරන්ලා දෙන්නට පොට වැරදුනේ එතනයි. හවස හත පමණ වනවිට පොලිස් ට්‍රක් රථයක් නගරයට ආවා. මමත් තව යාලුවෙකුත් නගරයේ රස්තියාදු ගසමින් හිටියේ. පොලීසිය, දකින දකින සැක කටයුතු සියළු දෙනාට හොඳහැටි අතින් පයින් සංග්‍රහ කර ට්‍රක් රථයට දාගන්න පටන්ගත්තා. මමත් යාලුවත් තත්පරයකින් සීයෙන් පංගුවක වේගයෙන් කඩයක් ඇතුලට පැන්නා. ඒ කඩේ මම හොඳට හඳුනන කඩයක්. මුදලාලි අපි දෙන්නව බිම දිගා කරලා ගෝනි වලින් වැහුවා. ඒ ගෝනිවල ‘ඉස්තරම් කරවල සුවඳක්’ තිබුනා. පැය බාගයකට පමණ පසු කලබලය සංසිඳුනා. අපිත් කරවල සුගන්ධයෙන් අනූනව, මුදලාලිට කෘතඥ වෙමින් (හිතෙන් බනිමින්) එලියට ආවා.
නගරයේ සියළු දෙනා, අර නගරන්ලා දෙන්නට බනිමින්, (උන් දෙන්න අහුවුනේ නෑ පොලීසියට) සිද්ධිය ගැන පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණය තබමින් හිටියා. එක කඩේක හිටිය මුදලාලි හාමිනේ බොහොම විස්සෝපයටත්, කෝපයටත් පත්ව ‘අනේ මේ තිරිසන්නු මේ අහිංසක මැන්ඩිස් අයියටත් ගැහුවනෙ’ කිව්වා. කවුරුත් මැන්ඩිස් අයියා ගැන බැලුවත් ඔහුට බරපතල හානියක්වී තිබුනේ නැහැ. සමහරවිට අර ඇඳුම නිසා වෙන්න ඇති. නමුත් වැදගත් කාරණේ ඒක නෙවෙයි. අර මුදලාලි හාමිනේ කිව්වා, ‘ඒකයැ වැඩේ අද මැන්ඩිස් අයියා කතා කරා නෙව’ කියලා. කවුරුත් පුදුම වෙලා ඇහුවා ‘ඉතින් ඉතින් මොකද මිනිහා පොලීසියට කිව්වේ’ කියලා. මුදලාලි හාමිනේ කිව්වා,‘අනේ. . . දෙක වදිනකොට මැන්ඩිස් අයියා කියන්න පටන් ගත්තා නෙව, ඇති, ඇති, අදට ඇති, අදට ඇති, පස්සේ පුළුවන්, පස්සේ පුළුවන්’ කියලා. මේ කියමන කාලයක් යනතුරු අපේ කොලු කල්ලියේ කියමනක් බවට පත්වුනා. ඇති, ඇති, අදට ඇති, අදට ඇති, පස්සේ පුළුවන්, පස්සේ පුළුවන්.
මේ කතාවනම් මම මීට පෙර කොතැනක හෝ කියා තිබෙනවා. කොතනද කියලා නාකි මොලේට එන්නේ නැත. නැවත ප්‍රචාරයක් නම් සමාවන්න. මගේ බෙල්ලේ වම් පැත්තේ කඩල ඇටයක් තරම් කුඩා ගෙඩියක් පිටතට නෙරාවිත් තිබුනා. මාගේ පියඹ මේ සඳහා ‘අතනට යමු මෙතනට යමු, පෙන්නලා බෙහෙතක් ගමු’ කිව්වත් මම එපමණ ගණන් ගත්තේ නැහැ. ලංකාවේ ඇති විශිෂ්ඨතම පහසුකම් වලින් හෙබි යුද හමුදා රෝහල තිබියදී මට මොකටද වෙන ඒවා. අනික තමන්ගේ රෝගාබාධ වලට හමුදාවට නොදන්වා රහසේ ප්‍රතිකාර ගැනීම සපුරා තහනම්.
මම වරක් නිවාඩු ලබා ගෙදර ඇවිත් සිටියදී ගෙවතු අලංකරණයේ යෙදී සිටියා. ටිකක් ලොකු මල් පෝච්චියක් ඔසවා, වෙනත් තැනකින් තබා සුළු මොහොතකින්, අර ගෙඩි පොඩිත්ත ලොවි ගෙඩියක් තරම් ලොකු වුනා. අපේ උන්දෑ සිතුවේ මා තව මොහොතකින් මියයනු ඇති කියායි. ඇය වහාම මාවත් රැගෙන රෝහලට දිව්වා. බාහිර රෝගී අංශයේදී මා පරීක්ෂා කල දොස්තර මහතා කිව්වා, ‘වාට්ටුවට ඇතුළුවන්න එහිදී බෙල්ල පමණක් හිරිවට්ටවා කෙරෙන සුළු ශල්‍යකර්මයකින් මෙය ඉවත් කල හැකියි’ කියා. ඔව්වත් වැඩද මල්ලි ඔව්වත් වැඩද කියා හිතෙන් කියමින් මා වාට්ටුවට ඇතුලත් වුනා. කරුමෙක මහත, දවල් පැමිණි විශේෂඥ ශල්‍යවයිද්ය වරයාගේ මතය වුනේ, මෙය, ශල්‍යාගාරයේදී, සිහිනැතිකර කලයුතු ශල්‍යකර්මයක් බවයි. සිහිනැති කිරීමේ ශල්‍යකර්ම දෙකකට මා ඊට පෙර මුහුණදී තිබුනා. (මගේ පිත්තාශය ඉවත්කර දැන් අවුරුදු 13 ක් වෙනවා. අනවෂ්‍ය කොටසක් අනේ. වෙලාවක් ලැබුනොත් ඔබත් එහෙම කරගන්න) එයින් එක ශල්‍යකර්මයකින් පසු සිහිය එනවිට මම ටිකක් දඟලලා තිබුනා. ඒ මා පාසල් යන කාලයේ.
ඔන්න ඉතින් පිළිවෙලකට මාව ගත්තා ශල්‍යාගාරයට. ලස්සන දොස්තර නෝනා කෙනෙක් තඩි සිරින්ජයකින් ගැහුවා ඉන්ජෙක්ෂන් එකක් පිළිවෙලකට මගේ වම් අතේ උඩ බාහුවට. ‘කොහොමද දැන් වැලිඔය පැත්තේ යුද්ධය’ කියා ඇය මගෙන් ඇසුවේ, මා යුද හමුදා නිලධාරියකු බව, මගේ හමුදා රියදුරා විසින්, මුළු රෝහල පුරාම පෝස්ටර් ගසා තිබුන නිසා විය හැකියි. මමත් ඉතින් පිළිවෙලකට යුද්ධය ගැන කියන්න පටන්ගත්තා. නමුත් එවිටම ලයිට් ගියා වගේ දැනුනා.
මට සිහිය එනවිට දැනුනේ මා ඇඳට තබා බැඳ ඇති බවත් මගේ බිරින්දෑ සහ රියදුරා දෙපසින් සිට මා අල්ලාගෙන සිටින බවත්ය. මම, ‘මොකද මේ’ කියා ඇසූ ගමන් රියදුරාට තේරුනා මට සිහිය ඇවිත් බව. ඔහු වහාම පිටවී ගියා මගේ ඇඳ ලඟින්. ‘මූට මොකද බොල වෙලා තියෙන්නේ? මේ මොකද කියලා මම අහපු ගමන් මෙතනින් ගියේ. වරකෝ තොට දෙන්නම් සුද්ද සිංහලෙන්’ කියා සිතමින් මා බිරිඳගේ ඇසුවේ ‘ඇයි මාව බැඳලා තියෙන්නේ ලෙහන්න’ කියලා. ඇයට එක් වරම හැඩූනා. මට හිතුනා ‘දෙයියනේ මගේ කෑලි ගොඩක් අයින් කරලද දන්නේ නෑ’ කියා. හොඳින් බැලුවත් අත පය හතර තිබෙන බවත්, බෙල්ලේ හැර වෙනත් කොතැනක හෝ බැන්ඩේජ් දමා නැති බවත් දුටුවා. මේ වෙලාවේ එතනින් යන්නට ආ හෙදියක් මා දෙස බලා ‘අප්පේ ආමි එකේ ලොකු මහත්තුරු දන්නා දේවල්’ කියා අතින් කට වසාගෙන සිනාවුනා. මට දැන් මෙය ලොකු ප්‍රහේලිකාවක්. මම ඇඳේ ඉඳගත්තා. අපේ නෝනාට කිව්වා ‘මේ, කරුණාකරලා මට කියනවද මොන මගුලක්ද වෙලා තියෙන්නේ කියලා’. එයා තමයි ලජ්ජාවෙන් වටපිට බලමින් විස්තරේ කිව්වේ. ‘ඔයාට සිහිය එනකොටත් මමයි . . .සේකරයි (මගේ රියදුරා) ළඟ හිටියේ. මුලින්ම ඔයා ඇඳෙන් පනින්න තරම් දඟලන්න පටන් ගත්තා. ඔයා එක පාරටම මහා හඬින් පටන් ගත්ත කාටදෝ බනින්න. ඒ වචන අහගෙන ඉන්න බැරුව . . සේකර එලියට දිව්වා. වාට්ටුවේ නර්ස්ලත් අන්දමන්ද වුනා. මට කරගන්න දෙයක් නැතුව ඔයාගේ කට වහමින් මෙතනම හිටියා. නමුත් හොඳ හොඳ වචන ගොඩක් ඔයා කිව්වා’.
ෂඃ ෂඃ ඔක්කොම සැටිපිකෙට් ඉවරයිනේ. දැන් කොහොමද අර දොස්තර නෝනට යුද්දේ ගැන කියන්නේ. මම වහාම නිර්භීත පියවරක් ගත්තා. ’වයිද්ය උපදෙස් වලට පටහැනිව රෝහලෙන් පිටව යමි’ කියා ඇඳ ඉහ පතේ ලියා ඔක්කොම අකුලාගෙන ගෙදර ආවා. බෙල්ලේ මැහුම් කපාගත්තේ පුද්ගලික රෝහලකින්.
මට සිදුවුනේ මෙයයි. ශල්‍යකර්ම වලදී විශේෂයෙන් කෙටි කාලසීමාවක් සඳහා රෝගියකු සිහි නැති කිරීමට භාවිත කරන නිර්වින්දන එන්නතක් තිබෙනවා ‘කෙටමින්’Ketamine යන නමින්. මට ලබාදී තිබුනේ එයයි. (විස්තරය අසාගත්තේ හමුදා රෝහලෙන්) ඒ එන්නත ලබන අයගෙන් සෑහෙන පිරිසක් සිහිය එනවිට විකාර කියවනවාලු. (තවද, විචාරක එෆ් එම් සේවය මගින් මේ පිළිබඳව වැඩි දුරටත් කරුණු විමසීමේදී, ‘සර් දන්නේ නැහැ, එක දවසක් අපේ සෙබළියක් අපිවත් දන්නේ නැති වචන කිව්වා’ කියා රෝහල් ප්‍රකාශයකු අප සමග සඳහන් කරන ලදී. දැන් කෙටි විරාමයක්) සමහර රටවල දේශපාලන සිරකරුවන්, ත්‍රස්තවාදී සැකකරුවන් ආදීන්ගෙන් ප්‍රශ්න කිරීම සඳහා කෙටමින් ස්වල්පයක් එන්නත් කරන බවත් මා අසා තිබෙනවා.
මේ කතාවේ සඳහන් කරන සිද්ධිය මා දුටුවේ නුවරකලාවියේ හමුදා කඳවුරක සේවය කරමින් සිටියදී. ඒ ප්‍රදේශයේ යුද්ධයෙන් පීඩාවට පත් මහජනතාව වෙනුවෙන් යුද හමුදාව විසින් නොයෙක් සුබසාධන කටයුතු ක්‍රියාත්මක කෙරුනා. එහිදී ඒ ප්‍රදේශවල අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය, ප්‍රවාහන කටයුතු, විදුලි බලය ආදී සෑම මූලික අවශ්‍යතාවක් සම්බන්ධයෙන් රාජ්‍ය සහ පෞද්ගලික ආයතන සමගත් විවිධ රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන සමගත් එක්ව විශාල සේවයක් ඉටු කරන්නට හමුදාවට හැකිවුනා. අප ඒ ප්‍රදේශවලින් එනවිට ඒ මහජනතාව හඬා වැලපුනා. ඒ තරමටම ඔවුන් අපේ පවුල්වල අය මෙන් බැඳුනා. ඒ ප්‍රදේශයෙන් පැමිණි පසුත් මා කීප වරක් මට ලැබුණු දැනුම්දීම් නිසා මංගල/අවමංගල අවස්ථා කීපයකටම සහභාගී වුනා.
වරක් අපි රාජ්‍ය නොවන සංවිධානයක අනුග්‍රහය ලබාගෙන (කොටින්ට පක්ෂ එකක් නොවේ. දේශීය සංවිධානයක්) ලොකු අලුත් අවුරුදු උත්සවයක් ලැස්ති කළා. ගම් හත අටක ජනතාව ආවා. අර ලෑන්ඩ් මාස්ටර් කියලා පොදුවේ කියන, ට්‍රැක්ටර් 300 කට වඩා ආවා ඒ ඒ ගම්වල ජනතාව අරගෙන. ඒ සියල්ලන්ට අපේ කඳවුරෙන් තේ පැන් සහ දවල් ආහාර දුන්නා. රූපවාහිනී යන්ත්‍ර, ගුවන්විදුලි සංගීත පද්ධති, හොඳ කුෂන් මෙට්ට, පෙට්‍රොමැක්ස් ලාම්පු, ගෑස් සිලින්ඩරය ද සහිත ගෑස් කුකර්, ප්ලාස්ටික් ගෘහ භාණ්ඩ/උපකරණ, වටිනා විදුලි පන්දම්, ලංකාවේ සුප්‍රසිද්ධ සමාගම් වල හදන පිඟන් කට්ටල, තේ පැන් කට්ටල, වැනි ඉතා වටිනා තෑගී ලොරි ගණනක් බෙදා දුන්නා. අපි කලින්ම කතාවෙලා හිටියා, අපේ භට පිරිස්, සීමිත තරග කීපයකට වඩා සහභාගිත්වය නොදැක්විය යුතු අතර, ඒවායින්ද ජයග්‍රහණය ලබාගැනීමට ගම්වැසියන්ට ඉඩ දිය යුතුයි කියා. එහෙත් එක තීරණයක් ගත්තා කඹ ඇදීමේ තරග අපි ජයග්‍රහණය කලයුතුයි කියා. පිරිමි කඹ ඇදීම අපේ කණ්ඩායම පහසුවෙන් ජයගත්තා.
ඔන්න ඊළඟට ගැහැණු කඹ ඇදීමේ තරගය. අපේ කට්ටිය බැස්සා පිටියට, ඔය පින්තූරයේ ඉන්නවා වගේ, කැලෑ ඇඳුමේ ටී ෂර්ට් එකෙන් සහ කලිසමෙන් සැරසිලා, බූට්ස් දාලා, බෙල්ට්ස් දාලා, දැක්කම බය හිතෙනවා. අපේ හයදෙනා පිටියට බැහැලා ව්‍යායාම් කරන ආකාරය දැකලා, අර රාජ්‍යනොවන සංවිධානේ අය බය වුනා. ඔන්න ගමේ කණ්ඩායම පිටියට එනවා. මැගිලින් අක්කේ, රොසලින් නෝනෝ, ආරියවතියේ, ලොකු පුංචි අම්මේ, වැනි ආමන්ත්‍රණ වලින් ඒ ගොල්ලෝ කණ්ඩායම පිටියට කැඳෙව්වා. හොඳින්ම පෙනුනා ඔවුන් අපේ සෙබළියන්ට වඩා වයසින් වැඩි බවත්, අපේ සෙබළියන්ගේ මෙන් පුෂ්ටිමත් ශරීර ඔවුන්ට නැති බවත්. ඔවුනුත් ව්‍යායාම කොහොම වෙතත්, තමන් ඇඳ සිටි චීත්ත කැහැපොට ගසාගෙන පිටියට බැස්සා. විනිසුරුවා තරගයේ පළමුවැනි වටය සඳහා නලාව පිම්බා. ඔන්න දෙගොල්ලොම අදිනවා හිටු කියලා. තත්පර 20 ක් විතර ගිය ගමන් ගමේ කණ්ඩායම විසින් අපේ කණ්ඩායම ඇදලා ගත්තා නිකම් පාන්කඩ වගේ.
දැන් අපේ කට්ටියගේ මූණ හරි නැහැ. කඳවුරේ රෙජිමේන්තු සැරයන් මේජර් ගියා අපේ කට්ටිය ලඟට. දෙන්න පටන් ගත්තා බැනුම් වගේම ඉතා ඉහල මට්ටමේ තාක්ෂණික උපදෙස්. එතකොටම දෙවැනි වටය සඳහා නලාව නාද වුනා. අපේ කට්ටිය ‘කම් ඕ ගෝ චිකාගෝ’ කියලා බැස්සා තරගයට. තත්පර 10 ක් වත් ගියේ නැහැ, ගමේ කට්ටිය ඇදලා ගත්තා අපේ කට්ටියව එයාලගේ දෙපතුල ළඟ වැටෙන්න. මොකද මෙහෙම වුනේ. මම පැවැත්වුවා පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණයක්. එහිදී තමයි දැනගත්තේ, මේ කාන්තාවෝ දිනපතාම තමන්ගේ මීහරක්‌ ආම්බන් කරන අය බවත්, මීහරකා කඹය කඩාගෙන යන්න අදිනවිට, ඔවුන්ව නවත්වාගන්න මේ කාන්තාවන්ට පුළුවන් බවත්. ඔන්න ඔහොමයි කඹ ඇදිල්ල.
විල්සන් අයියා ජීවත් වුනෙත් අර මැන්ඩිස් අයියා ජීවත්වුණ නගරයේමයි. අද ඒ දෙන්නම ජීවතුන් අතර නැහැ. නමුත් මේ කතාවේ රසයට එයින් බාධාවක් නැහැ. විල්සන් අයියා තැපැල් පියන් කෙනෙක්. ඒ ප්‍රදේශයේ විතරක් නෙවෙයි අහල හත්දිග්භාගයේ කිසිම ගමක ඔහු නොදන්නා ගෙයක්, පාරක්, පාලමක්‌, බෝක්කුවක්, අඩි පාරක්, කඩයක්, තිබුනේ නැහැ. (සමහරු කිව්වා නොදන්නා පිලිකන්නකුත් තිබුනේ නැහැ කියලා)
විල්සන් අයියා දේශපාලන කටයුතු වලදී බොහොම උනන්දුවෙන් තමන්ගේ රැකියාව පරදුවට තබා කටයුතු කළා. ඒ කලෙත් අද වගේම නින්දිත දේශපාලන පලිගැනීම් තිබුනා. අපේ මුළු පවුලම (ඒ කාලේ දෙමවුපියන්ට හැර අපි කාටවත් ඡන්ද බලයවත් තිබුනේ නැහැ) අනාථ වුනා, තාත්තා බරපතල ලෙස දේශපාලන පළිගැනීමකට ලක්ව, ඉතා දියුණු නගරබද ප්‍රදේශයක සිට, මේ කතාවේ කියන ප්‍රදේශයට මාරු කිරීම නිසා. ඒ කාලයේ විල්සන් අයියා කැපුවත් නිල්/කොළ/රතු පාට. (කැමති එකක් දාගන්න) කවුරු හරි ඔහුගේ පක්ෂයට විරුද්ධව කතාකලොත් මරාගෙන මැරෙන්න සූදානම්.
ඔන්න ඉතින් රටම කළඹන මැයි දිනය ආවා. එදා මැයි දිනය අද වගේ නෙවෙයි. ඇත්තටම කවුරුත් ලොකු උනන්දුවකින් එයට සහභාගී වුනා. අපිත් බස්රථයක් කුලියට ගෙන කොළඹ පැවැත්වෙන අපේ මැයි රැලියට යන්න පිටත් වුනා. විල්සන් අයියා උදේ ඉඳලම හිටියේ පිළිවෙලකට. විල්සන් අයියට දිනපතාම පානය කරන්න අවශ්‍යමයි. එදානම් උදෙන්ම වැඩේ කරලා. දැන් බස් එක වේගයෙන් කොළඹ බලා ධාවනය වෙනවා. බොහෝ දෙනෙක් තමන්ගේ ඉනෙන් උඩ කොටස බස් එකේ ජනෙල් වලින් එලියට හිටින තරම් රිංගලා මහා හඬින් සටන් පාඨ කියමින් යනවා. විල්සන් අයියා වරින් වර ෆුට් බෝඩ් එකට යනවා, ඇතුලට එනවා, බස් එකේ මැද පොල්ලේ එල්ලිලා කෑගහනවා, එකම වැඩයි. අපේම තව කට්ටියක් ගන්න බස් එක අතුරු පාරකට හැරෙව්වා. ඒ පාර ටිකක් පටුයි. දෙපැත්තේ ගස්වල අතු බස් එකේ වදිනවා. ඒත් ඒවා විශාල හයිය අතු නොවන නිසා බස් එකට නොනවත්වා යා හැකියි.
විල්සන් අයියා ඒ පාරේදීත් ගියේ සුපුරුදු ලෙස වැඩකිඩ පෙන්නමින්. එක වරටම විල්සන් අයියගේ හඬ නැවතුනා. කවුරුත් බැලුවා මොකද කියලා. විල්සන් අයියා කට අරින්නෙම නැහැ. අපේ එක්කෙනෙක් ඇහුවා මොකද බන් වෙලා තියෙන්නේ කියලා. එතකොට විල්සන් අයියා මේ සමග තිබෙන පින්තූරේ ඉන්න එක්කෙනා වගේ හිනාවුනා. අර පාරේ තිබුන ගහක අත්තක් විල්සන් අයියගේ මූනේ වැදිලා විල්සන් අයියගේ බොරු දත් සෙට් එකම ගැලවිලා විසිවෙලා. ඒක සෑහෙන වෙලාවක් හෙව්වත් හම්බ වුනේ නැහැ. එකේ තිබුන සුවඳට කාක්කෝ ගෙනියන්ඩ ඇති කියලයි වැඩි දෙනෙකුගේ නිගමනය වුනේ. විල්සන් අයියා කට වසාගෙනම මැයි දිනයට සහභාගී වුනා.
හමුදාවේ පාවිච්චි කරන යුනිකෝන් රථ සහ බෆල් රථ ගැන ඔබෙන් සමහර අය අපටත් වඩා හොඳින් දන්නවා. සන්නද්ධ භට පිරිස් ප්‍රවාහනය කරන මේ රථ වලට, සාර්ථක ලෙස බිම බෝම්බ වලට ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව තිබෙනවා. යුද්ධයට මැදිවී සිටි ගම්මාන වල බොහෝ දෙනෙක් හමුදා නිල ලාංඡන, එක් එක් ඒකකයට අයත් ලාංඡන ඉතා හොඳින් දන්නවා. කෝප්‍රල් මහත්තයා, සාජන් මහත්තයා, කැප්ටන් මහත්තයා, කියා කතා කරන්නත් ඔවුන් දන්නවා. අරක සී එල් අයි, මේක ගජබා, අනික සිංහ යනුවෙන් රෙජිමේන්තු පවා හඳුනාගන්න ඔවුන් දන්නවා. ඒ ගැන කතා රාශියක් තිබුනත්, සදාචාරාත්මක නොවන නිසා පල කිරීමට නොහැකිවීම ගැන, පාඨකයෝ මා කමත්වා!
මේ කතාවට සම්බන්ධ නිලධාරියා අද කර්නල් වරයෙක් වශයෙන් මහනුවර ප්‍රදේශයේ කඳවුරක සේවය කරනවා. මේ සිද්ධියට ඔහු මුහුණ දුන්නේ 1988 – 89 කාලයේ පැවති භීෂණ සමයේදීයි. ඒ කාලයේ ඔහු සේවය කළේ අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කයේ ඈත ගමක. ඒ කාලයේ සැහැල්ලු වාහන ලැබුනේ නැහැ කනිෂ්ඨ නිලධාරීන්ට. ඔහු ඒ කාලයේ ලුතිතන් නිලයේ හිටියේ. මුළු කඳවුරටම තිබුනේ මේ යුනිකෝන් රථයක්. දිනක්, ඔහුගේ කණ්ඩායම් භාර නිලධාරි වරයා, ඔහුට ගුවන්විදුලි මගින් දැන්වූවා, සාකච්ඡාවක් සඳහා කණ්ඩායම් මූලස්ථානයට එන ලෙස. ඔහු ආරක්ෂක මුරයක්ද සමග යුනිකෝන් රථයෙන් පිටත් වුනා. මේ පින්තූරයේ පෙනෙන විදිහට එහි යන සියලු දෙනාම යන්නේ මේ පසුපස කොටසේ. මෙහෙම යද්දී අර නිලධාරියා වාඩිවී ගියත් සෙබළු ගියේ හිටගෙනයි. මෙහෙම යන සෙබළු වරින්වර හිනාවෙමින් එකවරම ඔලුව පාත් කරගන්නවාලු. අපේ නිලධාරියාට මේ විකාරය ඇල්ලුවේ නැහැ. මේ වෙලාවට පාසල් සිසුන් පාරේ යන වෙලාව බවත්, එකත් එකටම මේ සොල්දාදුවන් පාසල් ශිෂ්‍යාවන්ට ඉඟි බිඟි පා ඔලුව පහත් කරනවා වෙන්න ඇති බවත්, නිලධාරියා තීරණය කළා. හොඳයි මම මුන්ව අතටම අල්ලාගෙන දෙන්නම් වැඩක්‌ කියා ඔහු ඉතාම බුද්ධිමත් වැඩක්‌ කළා. සොල්දාදුවන් ඔලුව පහත් කරනවිටම ඔහු ඔලුව උඩටම ඉස්සුවා. ටෝන්. . . යන හඬින් ඔහුගේ ඔලුව යමක වැදී ඔහු යුනිකෝන් රථය තුලම හතරගාතෙන් වැටුනා. සිදුවුනේ මෙයයි. සොල්දාදුවන් ඔලුව පාත් කලේ පාර හරහට පිහිටි ගස් අතු හිසේ වැදීම වලක්වා ගන්නටයි. අපේ නිලධාරියා එය තේරුම් ගත්තේ වැරදියටයි. ඔහුගේ වාසනාවට ඔහු ඒ වෙලාවේ යකඩ හිස්වැස්ම ඇඳලා සිටිය නිසා ඔලුව නොපැලී බේරුනා.
මේ සිද්ධියත් මට කවදාවත් අමතක වෙන්නේ නැහැ. ඒ 1988 – 89 භීෂණ කාලය. මම එවකට සේවය කලේ බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ කඳවුරකයි. ඒ කාලයේ පැවති භීෂණය හේතුවෙන් බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ තේ කම්හල් සැලකිය යුතු ගණනක් ගිනි තබා විනාශ කෙරුනා. තව දුරටත් ඒ විනාශය සිදුවීම වැලැක්වීම සඳහා, සෑම තේ කම්හලකටම ආරක්ෂාව සැපයීම සඳහා, හමුදා සෙබළුන් හතරක් පහක්‌ පමණයොදවා, තේ කම්හලේ සේවකයන්ගෙන් පිරිසක්ද, විශේෂයෙන් රාත්‍රී කාලයේ ආරක්ෂාව සඳහා යෙදවීමෙන්, සාර්ථක ප්‍රතිඵල අත්කරගන්නට හැකිවුනා. ඇත්තවශයෙන්ම එසේ ක්‍රියා නොකලානම් ජාතික ආර්ථිකයට විශාල පහරක් වදින්නට ඉඩ තිබුනා.
මෙසේ ආරක්ෂාව සැපයු තේ කම්හල් ප්‍රමාණය 80 ක් පමණ බවයි මගේ මතකය. එමෙන්ම බදුල්ල අති විශාල සහ ගමනාගමනය අතින් දුෂ්කර දිස්ත්‍රික්කයක්. එක තේ වත්තක සිට තවත් තේ වත්තකට යාමටත් සෑහෙන වෙලාවක් ගතවෙනවා. සියලුම කම්හල්වල ඇති මුරය පරීක්ෂා කිරීමට සතියක්වත් ගතවෙනවා. මෙහිදී සමහර ස්ථාන වල මුරය භාරව සිටියේ කෝප්‍රල් වරුන්.
ඕනෑම රැකියාවක යෙදෙන කෙනෙකුගෙන් සාර්ථක ප්‍රතිඵල ලැබෙන්නේ ඔහු අත්දැකීම් අතින්ද, වයසින්ද, නුවණින්ද, මුහුකුරා ගියවිටයි. එහෙත් යුද සෙබළුන් සෑම විටම බැඳී සිටිනවා තමන්ට ඉහළින් ලැබෙන නියෝග අකුරටම පිළිපැදීමට. ඒ සඳහා විශාල බුද්ධියක් අවශ්‍ය නැහැ. කියනදේ හරිහැටි තේරුම් ගැනීම ප්‍රමාණවත්. අනික කෝප්‍රල් නිලයට එනවිට අවම වශයෙන් අවුරුදු පහකවත් පළපුරුද්දක් තිබෙනවා. ඒ විශ්වාසය මත තමයි වගකීම් බාර දෙන්නේ. මට එක් දිනක් හදිසියේම මතක්‌ වුනා, පැය දෙකක පමණ වෙලාවකින් යාමට සිදුවන, ඉතා දුරින් පිහිටි තේ වත්තක මුරය, සෑහෙන දවසකින් පරීක්ෂා කලේ නැති බව. ඉතින් මම ආරක්ෂක මුරයක්ද සහිතව උදෙන්ම පිටත්වුනා ඒ වත්තට යන්නට. උදේ 11.30 පමණ වනවිට අපි ඒ වත්තේ පිහිටි තේ කම්හලට යන මාර්ගයට අවතීර්ණ වුනා. ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍යම කඳුකරයේ දර්ශනීයත්වය බලන්නනම් මේ තේ වතුවල ඇවිදින්න ඕනෙමයි. ඒ පරිසරය අපිව මත් කරණ තරම් ලස්සනයි. කම්හලට යන පාරේ ටිකක් දුර යනවිට, ස්වභාවික ජල මාර්ගයකින් ජලය ලබාගෙන, වත්තේ සේවක පවුල්වල අයට නෑම සඳහා ඉදිකළ, පීල්ලක් තිබෙනවා. එය තිබෙන්නේ පාරේ සිට මීටර් 50 ක් පමණ දුරින්. මම එදා නිකමට ඒ පීල්ල දෙස බැලුවා. වෙනදටනම් විශේෂයෙන් වතු සේවිකාවන් ඒ පීල්ලේ සිත්සේ නාන දර්ශනය දැකිය හැකියි. එහෙත් එදා මා දුටුවේ කුමක්ද? මම ඇස් පිසදමා නැවතත් බැලුවා. ඒ වත්තේ මුරය බාර කෝප්‍රල් පීල්ලේ නානවා. . . . . . . . . . . . . .වතු සේවිකාවක් ඔහුගේ පිට අතුල්ලනවා . . . . . . . . . .. . . . . . . . ..ඔහුගේ T 56 රයිෆලය ඒ අසල ගලක් මත තිබෙනවා. යක්ෂ සේනාධිපතියා නොව සියලුම යකුන් මගේ හිසට ආරූඪ වුනා. ජීප් එකේ හඬත් එක්කම ඒ පැත්ත බැලූ කෝප්‍රල් දුටුවේ දොර ඇරගෙන එලියට පනින මාවයි. මීටර් 50 ක දුර තිබීමේ වාසිය අත් කරගත් ඔහු ඇසිල්ලකින් අඩි පාරක් දිගේ දුවන්නට පටන්ගත්තා. මමත් මගේ සහායක සෙබලාත් ඔහු පසුපස පැන්නුවත් අල්ලාගන්නට නොහැකිවුනා. මම මගේ පිස්තෝලයෙන් අහසට වෙඩි තබා නැවතියන් කිව්වත් ඔහු නොපෙනී ගියා. මම හමුදාවෙන් විශ්‍රාම ගන්නාතුරු ඔහු ගැන කිසිදු තොරතුරක් ලැබුනේ නැහැ. ඔහු මියගියේ නැහැ. පැනගියා පමණයි.
