මේකනම් ශ්‍රී ලංකා යුද හමුදාවේ සිදු වූ ඇත්ත කතාවක්. ඒ නිසා බොහොම සංක්ෂිප්තව තමයි කතාව කියන්නට වෙන්නේ. පසුගිය යුද සමයේ මෙවැනි රසවත් සිදුවීම් ලක්ෂ ගානක් ඇති. ඉඩ ලැබෙන ආකාරයට සහ යම් යම් නීතිමය රාමු වලට අනුකූලව ඒවා පල කරන්නට අදහස් කරනවා.
සතුරා සමග සටන් කිරීමේදී ඔහුගේ බල බිඳින සාර්ථක උපක්‍රමයක් තමයි රැක සිට පහරදීම. ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් මෙය හඳුන්වන්නේ ඇම්බුෂ් (Ambush) කියලා. මෙය ගෝත්‍රික ජන සමාජයන්ගෙන් පැවත එන්නක්. අවාසනාවකට මෙන්, යුද හමුදා කණ්ඩායමක් ඇම්බුෂ් එකක් කරන්නේ කොහොමද කියන එක, මෙහි විස්තර කිරීමට, යම් යම් නීතිමය බලපෑම් ඇතිවෙතැයි සිතන නිසා ඒ කොටස අත්හැර, සරලව කියන්නම්. ඇම්බුෂ් කිරීම අදත් සාමාන්‍ය සමාජයේ තියනවනේ. ඔබ දකිනවා ඇති විවිධ ජන මාධ්‍ය වල පල වෙනවා මග රැක සිට පහරදීම් ගැන. ඔබට පුළුවන් තනියම මග රැකසිට ඔබේ සතුරෙකුට පහර දෙන්න. දවල් කාලයේදීනම් ඈත තියා හඳුනාගෙන පාරේ ලයිට් කානුවකට මුවාවී සිට සතුරා ලඟට ආවිට, (පොලු පාරක් දීලා/පිහියෙන් අනලා/ඇසිඩ් ගහලා) ඇම්බුෂ් කර පැන දුවන්න පුළුවන්. රාත්‍රී කාලයේදී ඊට වඩා පරිස්සම් විය යුතුයි. එයට හේතුව ඔබද සතුරාගේ ඇම්බුෂ් එකකට අසුවෙන්න පුළුවන් නිසා. අපි හිතමු ඔබට සහයට දෙන්නෙක් ඉන්නවා කියලා. ඔබට පුළුවන් ඔවුන් දෙදෙනාගෙන් එක්කෙනෙක් යොදවන්න සතුරා එන බව ඔබට කිසියම් සංඥාවකින් දැනුම් දීමට. (මිස් කෝල් එකක්/නවතා ඇති කාර් එකක සිට ලයිට් ෆ්ලෑෂ් කිරීම වැනි) ඊළඟට ඔබ සතුරාට පහර දුන් පසු එය වැරදුනොත්, ඊළඟ මිතුරා තව නුදුරු තැනක තබන්න පුළුවන්, ගැලවී යන සතුරාට නැවත ප්‍රහාරයක් එල්ල කිරීමට. මෙය ඉතා සරල ඇම්බුෂ් එකක්. නමුත් හමුදාවක් ඇම්බුෂ් එකක් කිරීමේදී මීට වඩා අතිශයින් සංකීර්ණ සහ න්‍යායාත්මක කරුණු පදනම් කරගෙන දැඩි පුහුණුව සහ විනය යටතේ තමයි ක්‍රියා කරන්නේ.
ඔන්න ඉතින් එක්තරා බල ඇණියක, සැරයන් වරයෙක් හිටියා, තරමක් සුරාමේරයට බර. ඉඩ ලැබුනොත් දවස පුරාම වුනත්, දෙක තුනක් නෙවෙයි හතර පහක් දමා ගැනීමයි ඔහුගේ පුරුද්ද. සැරයන් වරයෙක් කියන්නේ 30 ක් 35 ක් පමණ සෙබල පිරිසක් ඇති භට ඛණ්ඩයක (Platoon) ප්‍රධාන සෙබලා. ඒ දිනවල හැමදාම රාත්‍රියට, භට ඛණ්ඩ කීපයක් යොදවා, සතුරු භූමියේ විවිධ තැන්වල ඇම්බුෂ් යොදවනවා. ඒ සෑම ඇම්බුෂ් එකකටම අණ දෙන්නේ සැරයන් වරයෙක්. ඇම්බුෂ් එකක් විතරක් නෙවෙයි, යුද හමුදා භට පිරිසක් රාජකාරි කටයුත්තක් සඳහා කඳවුරෙන් පිටතට යනවානම්, ඔවුන් නියමිත නිල ඇඳුමෙන් කඳවුරු භූමියේ පෙළ ගස්වා ඛණ්ඩය භාර සැරයන් විසින් පරීක්ෂාකර, සියල්ල නිවැරදි බව තහවුරු කරගත යුතුයි. ඉන්පසු සැරයන් ඛණ්ඩයට අණ කරනවා ‘ඛණ්ඩය සීරුවෙන් සිටින්’ කියා. එයින් ඔහු, ඒ අසල සිටින ඛණ්ඩ භාර නිලධාරියාට අඟවනවා, තමන් ඔහුට වාර්තා කිරීමට සූදානම් බව. මේ වනවිට ඛණ්ඩය භාර නිලධාරියා (සාමාන්‍යයෙන් 2 වැනි ලුතිතන් හෝ ලුතිතන් නිලයේ නිලධාරියෙක්) ඛණ්ඩය ඉදිරිපිටට පැමිණ සිටගන්නවා. ඒ වනවිට ඛණ්ඩ භාර සැරයන් සිටින්නේ නිලධාරියාට පිටුපා ඛණ්ඩය දෙසට මුහුණලා. නිලධාරියා යුද හමුදා පිළිවෙත අනුව ගමන් කරමින් (march) පැමිණ නවතින හඬ සැරයන්ට හොඳින් ඇසෙනවා. මන්ද එවිට නිලධාරියා සහ සැරයන් අතර දුර වන්නේ අඩි 5 ක් පමණ. සැරයන් අංශක 180 ක් ආපසු හැරී සීරුවෙන් සිට අචාර කර, නිලධාරියාට මෙසේ වාර්තා කරනවා. ‘සුබ (උදෑසනක්/මධ්යාහ්නයක්/සන්ධ්‍යාවක්) වේවා තුමනි, මා ඇතුළු . . . (භට පිරිස කීදෙනෙක්ද යන්න) දෙනෙකුගෙන් යුත් (රැකසිට පහර දීමේ කණ්ඩායම/ මාර්ග බාධක මුරය ආදී වශයෙන් රාජකාරියේ ස්වභාවය) රාජකාරිය සඳහා පිටත්ව යාමට සූදානම්. සියල්ල සම්පූර්ණයි නිවැරදියි. ඔබතුමාගේ අවසර පතමි තුමනි’ මෙහිදී නිලධාරියා නැවත පරීක්ෂාවක් කර සියල්ල නිවැරදි බව තහවුරු කරගෙන, ඉන්පසු, වැඩිදුර උපදෙස් ඇත්නම් ඒවාද සඳහන් කර, රාජකාරියට පිටත්වීමට අවසර දෙනවා.
මේ සිද්ධිය වූ දිනයේදීත් අපේ සැරයන් කාටත් හොරෙන් උදේ සිටම සළු වෙමින් තමයි ඉඳලා තියෙන්නේ. හවස් වෙලා ඇම්බුෂ් එකට යන්න ඔහු සූදානම් වුනා. ඛණ්ඩය පෙළගස්වා පරීක්ෂා කළා. කෝ හරිද හරිද? වෙපන් හරිද? ග්‍රෙනේඩ් හරිද? එක්ස්ට්‍රා රවුන්ඩ්ස් (අමතර පතරොම්) හරිද? කෝඩ් එක හරිද? (ඇම්බුෂ් කණ්ඩායම දිග ලනුවක් ගෙනයනවා යම්කිසි වැඩකට. සතුරාව එල්ලන්න එහෙමෙ නෙවේ. වෙනත් මෙහි කිව නොහැකි වැඩකට) ආදී වශයේ ඔහු පට් පට් ගා පරීක්ෂාව අවසන් කළා. ‘ඛණ්ඩය සීරුවෙන් සිටින්’ කියා අණ දුන්නා. නිලධාරියා පැමිණ සිටගන්නවා ඔහුට ඇසුනා. මේ වනවිට වෙලාව රාත්‍රී 7 ට පමණ ඇති. මේ ස්ථානය තරමක් අඳුරුයි. සැරයන් විදුලි වේගයෙන් අංශක 180 කෝණයට ආපසු හැරුනා. නමුත් ඔහුගේ ‘සලුවීමේ මට්ටම’ විසින් ඔහුගේ වේගය පාලනය කල බැවින්, සැරයන් නැවතුනේ අංශක 180 වෙනුවට අංශක 270 ක් කැරකීමෙන් අනතුරුවයි. ඔහු බැලුවා කෝ නිලධාරියා කියා. නිලධාරියා නැහැ. ඔහුට හොඳටම කේන්ති ගියා. මෙපමණ වැදගත් රාජකාරියකට යාමට සූදානම්ව සිටින විටත් නියමිත වෙලාවට එන්න මේ නිලධාරියාට බැරිද? කෝ යකෝ මේ . . . ගේ පුතා නෑනේ . . .ඔහුට එක්වරම උස් හඬින් කියවුනා.
නිලධාරියා ඉවත්වගොස් කඳවුරේ අණදෙන නිලධාරියාට සියල්ල වාර්තා කළා. වහාම සැරයන් අත්අඩංගුවට ගත්තා. පසුවදා ඔහුට විරුද්ධ චෝදනා විභාගයක් පවත්වා සැරයන් නිලයේ සිට කෝප්‍රල් නිලය දක්වා පහත හෙලනු ලැබුවා, බලඇණියේ අණදෙන නිලධාරියා විසින්.
මෙයින් වැරදි අදහසක් ගන්න එපා, ඒ කාලයේ අපේ හමුදාව බීමත්ව යුද්ධ කළා කියලා. එහෙම කවුරුවත් රාජකාරි වෙලාවේදී බිව්වේ නැහැ. කවුරුන් හෝ බිව්වානම් සුළු මොහොතකින් ඔහු අසුවෙනවා. මේ වුනෙත් ඒකමයි.
