ඇම්ඩන් කියන්නේ කාටද කියලා මම ඔබට පැහැදිලි කිරීමට ගියොත් මම විහිලු කාරයෙක් වෙනවා. ඒ තරමට වර්තමාන සමාජය ඇම්ඩන් කියන වචනයේ තේරුම දන්නවා. අපේ ළමා කාලයේදී නම් ඇම්ඩන් කියන වචනයේ තේරුමට සමාන වුණේ, ලෝකෝත්තරයා, කයිරාටිකයා, ගල් ආඳා, සීතල ගණන් කාරයා, වැනි වචනයි.
වර්තමානයේදී නම් කටකාර, කපටි, නූල් සූත්තර කාරයන් වැහි වැහැලා ඉන්න නිසා, ඒ ඔක්කොම ඇම්ඩන් කියන වර්ගීකරණයට තමයි වැටෙන්නේ. හැබෑට කොහෙන්ද මේ ඇම්ඩන් කියන වචනය අපේ ව්‍යවහාරයට ආවේ? ඔබ කවදා හෝ ඒ ගැන සිතා බැලුවාද? ඔබෙන් සමහරෙක් ඒ අතීත කතාව දන්නවා ඇති. මේ උත්සාහය ඒ ගැන ඔබ දැනුවත් කරන්නයි. මේ ඇම්ඩන් කතාව එලියට ආවේ හරීගේ හීනලන්තයේදී මා ඉදිරිපත් කල කමෙන්ට් එකක් නිසයි.
ලෝකයේ සෑම ජන සමාජයක් තුලම ජනකතා දකින්නට ලැබෙනවා. එමෙන්ම කාලීන සිදුවීම් ඇසුරෙන් යම් යම් කියමන් හෝ ආප්තෝපදේශ අලුතෙන් ඇතිවෙනවා. ඇම්ඩන් කතාවත් එවැනි පැරණි සිදුවීමක් පදනම් කරගනිමින් ඇතිවූවක්. එහි අතීත කතාව පහත දක්වනවා.
එස්.එම්.එස් එම්ඩන් යනු පළමුවැනි ලෝක යුද සමයේදී මහත් ආන්දෝලනාත්මක ක්‍රියාන්විත කීපයකම යෙදුනු ජර්මන් ප්‍රහාරක නැවක්. මේ සැහැල්ලු ප්‍රහාරක යාත්‍රා කාණ්ඩයට Light Cruiser අයත් වුවද ඉතා දක්ෂ ලෙස සතුරු ඉලක්ක වෙත ප්‍රහාර එල්ල කල යාත්‍රාවක්‌ විය.
1908 වසරේදී නිපදවුණ මේ නව 1909 දී අධිකාරියට පත් කෙරුනා. එම්ඩන් කියන්නේ ජර්මනියේ පිහිටි නගරයක්. මේ නැව සතුරු නැවක්ද මිතුරු නැවක්ද කියා හඳුනාගන්නට අපහසුවීමේ වාසිය, තමන් වෙත තබා ගනිමින්, සතුරු නැව් රාශියකට පහරදී විනාශ කරන්නට එයට හැකිවුනා. එම්ඩන් නැවේ කපිතන් වරයා නියම ඇම්ඩන් කෙනෙක්. සාමාන්‍යයෙන් ඒ කාලයේ බ්‍රිතාන්‍යයට අයත් සෑම යුද නැවකම දුම් කවුළු හතරක් තිබුනා. වෙනත් රටවලට අයත් යාත්‍රා වල එසේ දුම් කවුළු හතරක් තිබුනේ නැහැ. එම්ඩන් නැවේ කපිතන් වරයා කලේ ඔහුගේ නැවේ බොරු දුම් කවුළුවක් සෑදීමයි. එවිට ඈත සිට බලන කෙනෙකුට පෙනෙන්නේ එය බ්‍රිතාන්‍ය නැවක් වගෙයි. මෙය වාසියට හරවා ගනිමින් තමයි එම්ඩන් සතුරු නැව් වලට පහර දුන්නේ. නමුත් කොට්ටෝරුවා කෙහෙල ගහට ඇනලා හොට පටලවා ගත්තාක් මෙන් එම්ඩන් ටත් වැඩේ වැරදුනා. ශාන්තිකර සාගරයේ කොකෝස් දිවයින් අසලදී ඔස්ට්‍රේලියාවට අයත් එච්.එම්.ඒ.එස්. සිඩ්නි නෞකාව සමග පැවති සටනින් එම්ඩන් නැව විනාශ වුනා. 1914 දී.
එහෙත් විනාශ වීමට පෙර ඒ නැව විවිධ උපක්‍රම යොදාගනිමින් සතුරු නෞකා නොමග යවමින් කල ප්‍රහාර අපමණයි. එමෙන්ම විවිධ වෙස්වලාගෙන බේරී පලාගිය අවස්ථාද තිබෙනවා. ඉතින් බටහිර ජාතීන් අතර කියමනක් ඇතිවුනා එම්ඩන් වගේ කියලා කපටි වැඩ කරන අය පිළිබඳව. එය අපේ රටට එනවිට ඇම්ඩන් වුනා. වසර 100 කට ආසන්න මේ වචනය දැන් සිංහල වචනයක් වගේ වෙලා. මතක තබාගන්න ඇම්ඩන් යනුවෙන් භාවිත කරන්නේ සිංහල කතා කරන අය පමණයි. (දෙමල කතා කරන අයත් ටික දෙනෙක්) දැන් තේරුනාද මෙය කියවන ඇම්ඩන්ලා ඔක්කොටම කොහොමද ඇම්ඩන් කියන යෙදුම හැදුනේ කියලා? හැබැයි ඔබ ජාත්‍යන්තරයේදී ඇම්ඩන් කියන වචනය යොදලා කතා කලොත් ජාත්‍යන්තර සමාජයටනම් එය වැටහෙන්නේ නැහැ. එම්ඩන් කියන වචනයත් දැන් එතරම් භාවිතයේ නැහැ.
එම්ඩන් නැවේ කතාව පසුබිම් කරගනිමින්, ජර්මන් ජාතික චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂ වරයකු විසින්, 2010 – 2011 කාලයේදී ශ්‍රී ලංකාවේදී චිත්‍රපටියක් රූ ගත කල බව, මා වරක් පුවත්පත් වාර්තාවක දුටුවා. නමුත් එම චිත්‍රපටිය ජර්මනියේ හෝ ලංකාවේ මෙතෙක් ප්‍රදර්ශනය වූවාදැයි මා දන්නේ නැහැ.
