x
මිරිසවැටියේ පැරණිම ඡායාරූපයක්
ඒ අනුව ඔබගේ පාද
නමස්කාර ලත් මිරිසවැටිය දාගැබ පිළිබඳ ඔබ දත් නොදත් ඓතිහාසිකත්වය හා වර්තමානයේ
දක්නට ලැබෙන මිරිසවැටියේ කථාන්දරය ඔබ වෙත ඉදිරිපත් කිරීමට තමයි මේ උත්සාහ දරන්නේ
අවසන් ප්‍රතිසංස්කරණයට පෙර
මිරිසවැටිය
ඓතිහාසික මිරිසවැටිය දාගැබ ( ක්‍රි. පු. 161 – 137)
දුටුගැැමුණු රපු
විසින් ඉදිකරන ලද ප්‍රධාන ස්තූප දෙකෙන් එක් ස්තූපයකි. මෙය උසින් අඩි 60 ක් පමණ හා
වට ප්‍රමාණයෙන් අඩි 560ක් පමණ වන බව වංශ කථාවල සඳහන් වේ. මෙම ස්තූපය ඉදිකිරීමේ
අරමුණ සම්බන්ධව පුරාවෘත්ත දෙකක් අසන්නට ලැබේ. ඉන් පළමු වැන්න නම් දුටුගැමුණූ
රජතුමා තමා වළඳන සියලුම ආහාර වර්ගයන් භික්ෂූන්ට පිළිගන්වා ආහාරයට ගැනීමට සූදානම්ව
සිටියත් අත් වැරදීමකින් මිරිස් මාළුවක් භික්ෂූන්ට පිළිනොගන්වා ආහාරයට ගෙන ඇත. එයට
පිළිමයක් ලෙස මෙම ස්තූපය කරවන ලදැයි මහාවංශයේ සඳහන් වේ. එසේම තවත් පුරාවෘත්තයක
සඳහන් වන්නේ රජතුමා දිය කෙළියට යන අවස්ථාවේ රජතුමාගේ ජය කොන්තය මෙම ස්ථානයේ
තබාගොස් ඇති අතර, දිය කෙළිය
අවසන් කර ආපසු පැමිණ, මෙම කොන්තය
එසවීමට උත්සහ කිරීමේ දී එය සෙලවිය නොහැකි
වී ඇත. එම නිසා මෙම ජය කොන්තය මැදිකරමින් මෙම දාගැබ ගොඩනගන ලදැයි වංශකථා
සඳහන් කරයි.
මෙසේ වරින්වර විවිධ ප්‍රතිසංස්කරණයන්ට ලක් වුවද යටත් විජිත යුගයේදී
ද මෙහි ප්‍රතිසංස්කරණයන් කිරිමට උත්සාහ දරා ඇත. ඒ ක්‍රි. ව. 1900 දී පමණ ඩිටෙල්
නම් යුරෝපීය ජාතිකයා විසිනි. ඔහු විසින් දාගැබේ ප්‍රතිසංස්කරන සඳහා සැළසුම් සකස්
කර ඇත. එහෙත් සැලසුම් කළ පරිදි එය ඉටු කරගත නොහැකි වුයෙන් එය අතර මග නතර විය. ඉන්පසුව ක්‍රි. ව. 1988 වසරේ දී එවකට පැවති රජය විසින් මෙය ප්‍රතිසංස්කරණය කළයුතු
බවට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවට දන්වන ලද අතර ඔවුන් පවසා සිටියේ දාගැබේ තත්වය
අනුව මේ සඳහා විශේෂඥ උපදෙස් අවශ්‍ය බවත් කඩිනමින් එය ඉටුකිරීම අපහසු බවත්ය.
ඒ වන විට චෛත්‍යයේ හතරැස් කොටුව අසලින් පැල්මක් ගොස් තිබූ අතර, එයට හේතුවූයේ වර්ෂ 1900 දි යුරෝපීය මැදිහත්වීමේ දී සිදුවූ වැරදි තාක්ෂණික ක්‍රමවේද නිසා ය. මෙහිදි තවදුරටත් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට පෙර ඒ පිළිබඳ විදිමත් පෙර සූදානමක් තිබිය යුතු බව දෙපාර්තමේන්තු නිලධාරින් දන්වා සිටින ලදී. කෙසේ වෙතත් මේ ප්‍රතිසංස්කරණය 2500 වෙනි බුද්ධ ජයන්තියට පෙර සිදුවිය යුතු බැවින් එවකට විශය භාර අමාත්‍යවරයා මෙය රාජ්‍ය ඉංජිනේරු සංස්ථාවට පවරන ලදී. එහිදී පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තු නිලධාරින් එම කටයුත්තෙන් ඉවත් වූ අතර, ඉංජිනේරු සංස්ථාව විසින් ඔවුන් දන්නා ක්‍රම ශිල්ප යොදමින් ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලදී. එහිදි සිදුවූයේ බුද්ධ ජයන්තියට දවසක් පෙර සුදු පළසකින් වසා තිබූ දාගැබ හතරවටින් පැලී බිම පතිත වීමයි. වහා යුහුසුළුව කටයුතු කර එම තත්වය සමථයක්ට පත්කර, එම අවස්ථාවේ එහි ආරක්ෂාවට හමුදා අනුඛණඩයක් යවන ලදී. වාසනාවට හෝ අවාසනාවට මගේ පියා එම අනුඛණ්ඩය භාර නිලධාරියා විය. මාධ්‍යයයට තහනම් ප්‍රදේශයක් ලෙස එහිදි නම් කරන ලද අතර, පසුව වර්ෂ වර්ෂ 1991 දී පමණ වැඩ ආරම්භ කර වර්ෂ 1993 දී පමණ එය අවසන් කර වර්තමාන මිරිසවැටිය දාගබේ කොත පළන්දා විවෘත කරන ලදී. එහෙත් ඒ තිබෙන්නේ උසින් අඩි 192 ක් හා විෂ්කම්භය අඩි 141ක් සහිත නව ස්තූපයකි.
අදට හමාර කරමි. මෙහි ඇතිවී
තිබූ තත්වය කළයුතුව තිබූ දෙය කඩිනමින් ඔබ වෙත ගෙන එමි.
