බිස්මාර්ක් යුද්ධ නැව පිළිබඳව ගෙන එන ලිපි මාලාවේ තුන්වැන්න සහ අවසාන ලිපියයි මේ. පළමුවැනි කොටසසහ දෙවැනි කොටස කියවූ ඔබෙන් ලද ප්‍රතිචාර මා බෙහෙවින් අගය කරනවා. ඇත්තවශයෙන්ම බිස්මාර්ක් සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් මා අධ්‍යයනය කල තොරතුරු සමුදාය අනුව, සියලු කරුණු කාරනා ඇතුලත් කොට ලියන්නේනම්, යටත්පිරිසෙයින් ලිපි පහක්වත් ලිවිය යුතුයි. එහෙත්, බ්ලොග් කියවන්නන්, ඉතා දීර්ඝ ලිපි කියවීමට මෙන්ම, කොටස් ගණනාවක් කරා යන ලිපිද, (රැල්ලේ යන මාතෘකා හැර) කියවීමට එතරම් උනන්දුවක් නොදක්වන බව, බ්ලොග් ලෝකයට පැමිණ තවම අවුරුද්දක්වත් ගතකර නැති මා, හොඳින් අවබෝධ කරගත්තා. ඒ අනුවයි මේ ලිපි හැකි තරම් සංක්ෂිප්තව ඉදිරිපත් කරන්නට උත්සාහ කරන්නේ.
බිස්මාර්ක් නැවේ තිබුණු ප්‍රධාන කාලතුවක්කු අට කාලතුවක්කු දෙකේ පද්ධති හතරක් වශයෙන් සවි කර තිබුණු බව ඔබට මතක ඇති. එම කාලතුවක්කු අට්ටාල ඒ, බී, සී, ඩී, අනුපිලිවෙල අනුව ඇන්ටන්, බ්රූනෝ, සීසර්, සහ ඩෝරා යනුවෙන් නම්කර තිබුන අතර ඒ සඳහා කොඩි හතරක් ලබාදී තිබුනා. මේ ලිපි මාලාවේ පළමුවැනි ලිපියේදී මා සඳහන් කල ආකාරයට මේ කාලතුවක්කු වලින් නිකුත් කෙරුනේ සෙ.මී. 38 හෙවත් අඟල් 15 ක විෂ්කම්බය සහිත, එකක් කි.ග්‍රෑ. 800 ක් බර උණ්ඩයි.
මෙය එවකට ලොව වෙනත් කිසිම යුද නැවක නොතිබුණු සුපිරි වෙඩි බලයක්. බිස්මාර්ක් නොබියව උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරයට පිවිසුනේ තමන් සතු සුපිරි බලය ගැන අධි තක්සේරුවකට එළඹෙමින්. ආධාරක නැව් 14 ක් තිබුනද ප්‍රදාන චරිතය බිස්මාර්ක් නැවටත් සහාය චරිතය ප්‍රින්ස් එව්ජින් නැවටත් රඟපාන්නට සිදුවුනා. තමන් ගැන තිබුන අධි තක්සේරුව, අධිමානය, බිස්මාර්ක් නැවට විනාශය ළඟාකරදුන් ආකාරය ඉතාම නාටකීය සිදුවීම් මාලාවක්. අදටත් ඉතා විවාදාත්මකවූ සිදුවීමක්ද සහිත ඒ පුරාවෘත්තයේ උච්ඡතම අවස්තාවටයි දැන් අපි එළඹෙන්නේ.
ජර්මානු නාවික තාක්ෂණයේ අග්‍රඵලය ලෙස හැඳින්විය හැකි බිස්මාර්ක් 1940 අගෝස්තු මස 24 වැනිදා අධිකාරියට පත්කරනු ලැබුවා. කෙසේ වෙතත් මේ මිල කල නොහැකි නැවේ කාර්යක්ෂමතාව වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා තව දුරටත් අත්හදා බැලීමේ චාරිකාවල යොදනු ලැබුවේ දැඩි ආරක්ෂක විධිවිධාන යටතේයි.
1941 මැයි මස 5 වැනිදා ජර්මානු ආඥාදායක ඇඩෝල්ෆ්ට් හිට්ලර් තම මහ සෙනෙවියන්ද පිරිවරාගෙන බිස්මාර්ක් සහ ටර්පිට්ස් යන නැව් වල නිරීක්ෂණ චාරිකාවක යෙදුනා. (1945 නොවැම්බර් මස 12 වැනි දින, බ්රිතාන්ය ගුවන් ප්‍රහාරයකින්, ටර්පිට්ස් විනාශ වුනා) එම චාරිකාව අවසානයේදී පවත්වන ලද විශේෂ සාකච්ඡාවකදී අතිශයින් රහසිගත රයින්උබුන්ග් මෙහෙයුම හෙවත් Operation Rheinübung සඳහා බිස්මාර්ක් සහ ප්‍රින්ස් එව්ජින් යන නැව් දෙක සූදානම් බව අද්මිරාල් ලුට්ජෙන්ස් Lütjens හිට්ලර් වෙත වාර්තා කළා.
ඒ අනුව 1941 මැයි මස 19 වැනි දින ක්‍රියාන්විතය ආරම්භ කිරීමට හිට්ලර් නියෝග කළා. ජර්මනියෙන් පිටත්වූ බිස්මාර්ක් සහ ප්‍රින්ස් එව්ජින් පරිවාරක යාත්‍රා සමූහයකින්ද යුක්ත වුනා. ආරක්ෂාව, ආධාර සැපයීම, මුහුදු වෙඩි ඇතිරීම, කුඩා පරිමානයේ ප්‍රහාර එල්ල කිරීමද ඒ පරිවාරක යාත්‍රාවල කාර්යභාරය වුනා. ඒ සමගම ගුවන් යානා වලින්ද ආරක්ෂාව ලබා දුන්නා. මැයි මස 20 වැනිදින බිස්මාර්ක් අණදෙන්නාවූ ලින්ඩ්මාන් තම නැවේ ශබ්ද විකාශන මගින් කාර්ය මණ්ඩලයට දැනුම දුන්නා කරන්නට යන්නේ කුමක්ද යන්න. ක්‍රියාන්විතයේ අරමුණ වුනේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය සහ බ්‍රිතාන්‍යය අතර උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරය ඔස්සේ සිදුකෙරෙන නාවික යාත්‍රා ගමනාගමනය හදිසි ප්‍රහාර මගින් අදාළ කර දැමීම සහ උතුරි අත්ලාන්තික් සාගර ප්‍රදේශයේ පාලනය සියතට ගැනීමයි.
උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරයට පිවිසුන ජර්මානු යුද නැව් පෙළ ස්වීඩනයට අයත් කුඩා ප්‍රහාරක යාත්‍රාවක රහසිගත නිරීක්ෂණයට ලක්වුනා. එහි ප්‍රතුඵලය වුනේ ස්වීඩනය දැනුවත්වීම සහ ස්වීඩනයේ බ්රිතාන්ය තානාපති කාර්යාලය මගින් බ්‍රිතාන්‍යයද දැනුවත් වීමයි.
කෙසේ වෙතත් හැන්ගිමුත්තම් කෙළිමින් උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරයට පිවිසුනද බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවේ සහ ගුවන් හමුදාවේ උකුසු ඇසින් ගැලවීමට නොහැකි බව ජර්මන් නාවික යාත්‍රා පෙළ දැන සිටියා. මැයි මස 23 වැනිදා බිස්මාර්ක් සහ ප්‍රින්ස් එව්ජින් ඩෙන්මාර්ක් සමුද්‍ර සන්ධිය දිගේ හැකි උපරිම වේගයෙන් දකුණු දෙසට එන්නට පටන්ගත්තා.
ජර්මන් යාත්‍රා පෙළ බ්රිතාන්ය ප්‍රහාරක යාත්‍රාවක්‌ වන සෆෝක් නැවේ නිරීක්ෂණයට ලක්වූ බවත් සටන ඇරඹීමට සිදුවන බවත් ලුට්ජෙන්ස් අවබෝධ කරගත්තා. ඔහු ප්‍රින්ස් එව්ජින් ට අණදුන්නා සෆෝක් වෙත පහර දෙන ලෙස. ප්‍රහාරය එල්ලවූ වහාම සෆෝක් පසුබැස්සා. සෆොක්හි සහයට ආවේ බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවේම නෝෆෝක් නැවයි. එය සෆෝක් ට වඩා ප්‍රබලයි. නැව් දෙක එක්ව ආක්‍රමණිකයා පසුපස පන්නන්නට පටන්ගත්තා. ඒ නැව් ආසන්නවත්ම බිස්මාර්ක් තම මහා කාලතුවක්කු වලින් පහර දුන්නා. එයින් සිදුවුනේ සුළු හානි පමණයි බ්රිතාන්ය යාත්‍රා දුම් වෙඩි යොදා ආවරණයක් ගෙන පසුබැස්සා. ලුට්ජෙන්ස් එක්වරම බිස්මාර්ක්ට අනකලා අංශක 180 ක ආපසු හැරී බ්රිතාන්ය යාත්‍රා ලුහු බඳින ලෙස. නමුත් බිස්මාර්ක්ගේ වෙට්ටුව තේරුම්ගත් බ්රිතාන්ය යාත්‍රා ඝන අඳුරේ ගැඹුරු මුහුදේ නොසෙල්වී සැඟවී සිටියා. පසුදින අලුයම ප්‍රින්ස් එව්ජින් නැවේ රේඩාරයට බ්රිතාන්ය නැව් දෙක අසුවුනා. ඔවුන්ට අවබෝධ වුනා බ්රිතාන්ය යාත්‍රා තමන්ගේ ගමන්කිරීමේ දිශාව, වේගය, නැව් ගණන ආදී සියලු විස්තර රැය පුරාම බ්‍රිතාන්‍යය වෙත ලබා දෙන්නට ඇතිබව. ඒ සමගම බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවේ අති ප්‍රබල යුද නැව් වූ ‘හුඩ්’ සහ ‘ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස්’ යන නැව් දෙක ජර්මන් නැව් පෙළ සොයා එමින් තිබුනා.
මෙම නැව් බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවේ අද්මිරාල් ලාන්ස්ලොට්‌ හොලන්ඩ් ගේ අණදීම යටතේ කටයුතු කළා. මීටර් 26000 ක දුර සිට සිය රේඩාර් මගින් ජර්මානු නැව් අල්ලාගත් හුඩ්, කාලතුවක්කු ප්‍රහාර ආරම්භ කළා. ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් ද ඒ සමගම ප්‍රහාර ආරම්භ කළා. නමුත් තමන් පහර දෙන්නේ බිස්මාර්ක්ට කියා සිතමින්, හුඩ් පහර දුන්නේ ප්‍රින්ස් එව්ජින්ටයි. තමන් පහර දෙන්නේ ප්‍රින්ස් එව්ජින්ට කියා සිතමින්, ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් පහර දුන්නේ බිස්මාර්ක්ටයි. ලින්ඩ්මාන් ගේ ඉවසීමේ සීමාව පැන්නා. ඔහු තම අණදෙන්නා වූ ලුට්ජෙන්ස් ගෙන ඉල්ලා සිටියා ‘මගේ පස්ස පැත්ත අස්සෙන් ඇවිත් මගේ නැවට ගහන්න මම ඉඩ තියන්නේ නැහැ. ඒ නිසා ප්‍රති ප්‍රහාර දෙන්න අවසර දෙන්න’ කියා. නමුත් ලුට්ජෙන්ස් ප්‍රති ප්‍රහාර සඳහා ඉක්මන් වුනේ නැහැ. ඒ වනවිර උදෑසන හිරු එලිය යන්තමින් පතිත වෙමින් තිබුනා ලුට්ජෙන්ස් බිස්මාකයට අණ කළා ප්‍රති ප්‍රහාර දෙන ලෙස.
හුඩ් සහ ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් තම ඉදිරිපස ජර්මන් නැව් දෙසට හරවා තිබුන අතර ජර්මන් නැව් සිය බඳ පෙදෙස බ්රිතාන්ය නැව් දෙසට හරවා තිබුනා. මෙහි වාසිය අත්වුණේ ජර්මන් නැව් වලටයි. මන්ද, එක වරම ඉදිරිපස සහ පසුපස කාලතුවක්කු අටෙන්ම බ්රිතාන්ය නැව් වලට පහරදීමට හැකියාව ලැබුනා. තත්වයේ බරපතලකම අවබෝධ කරගත් අද්මිරාල් හොලන්ඩ් තම නැව් ද පසෙකට හැරවූවා. නමුත් මේ අතර ජර්මානු නැව් වලින් ප්‍රහාර එල්ලවන්නට පටන්ගත්තා. හුඩ් නැවේ සුළු ගින්නක් අති කිරීමට එක ප්‍රහාරයක් සමත්වූ අතර වහාම ගින්න නිවා දැමුවා. ජර්මානු නැව් මෙතෙ තැබූ වෙඩි මගින් බ්රිතාන්ය නැව් වලට අති නිවරදි දුර තේරුම්ගෙන තමන්ගේ තුවක්කු වල ඉලක්කය නිවැරදිව සීරු මාරු කරගෙන එක වරම බිස්මාර්ක් සහ ප්‍රින්ස් එව්ජින් නැව් දෙකෙන්ම හුඩ් වෙත මහා පරිමාන කාලතුවක්කු ප්‍රහාර එල්ල කරන්නට පටන්ගත්තා.
මෙහිදී හුඩ් සහ ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් ආරක්ෂක පියවරක් වශයෙන් ඔවුන්ගේ කාලතුවක්කුද සම්පූර්ණයෙන් සතුරා දෙසට හැරවීමට කටයුතු කළා. නමුත් ජර්මන් නැව් බ්රිතාන්ය නැව් දෙකටම හැරෙන්නටවත් ඉඩ නොදී දිගටම පහර දෙන්නට පටන්ගත් අතර ජර්මන් පරිවාර ප්‍රහාරක යාත්‍රා නෝෆෝක් සහ සෆෝක් නැව් ආධාරයට ඒම වැලැක්වීම සඳහා එම
නැව් දෙකටද පහරදීම ඇරඹුවා. මාරක හෝරාව එළඹුනා. බිස්මාර්ක් නැව තම මහා කාලතුවක්කුවකින් පිටකළ කිලෝ 800 උණ්ඩයක් හුඩ් නැවේ තට්ටුව පසාරු කරගෙන ගොස් වෙඩි උණ්ඩ ගබඩාව තුල පුපුරා ගියා. මේ පිපිරීමෙන් හුඩ් නැව දෙකට කැඩුනා. බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවේ පතාක යෝධයකු බඳු හුඩ් නැව, අති දැවැන්ත බිස්මාර්කයේ නිර්දය ප්‍රහාරයට ලක්වීමෙන් 1941 මැයි මස 23 වැනිදා උදෑසන මුහුදේ ගිලී ගියේ, තම කාර්ය මණ්ඩලයේ 1419 දෙනාගෙන් තුන් දෙනෙකුගේ පමණක් ජීවිත ඉතිරි කරමින්.
මීළඟට ජර්මානු නැව් ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් වෙත ප්‍රහාර එල්ල කරන්නට පටන්ගත්තා. ප්‍රති ප්‍රහාර එල්ල කරමින්ම පසු බසින්නට පරිස් ඔෆ් වේල්ස් ට සිදුවුනා. නමුත් තම කාලතුවක්කු ප්‍රහාර මගින් බිස්මාකයේ තට්ටුවට හානි කරන්නටත් එයින් මුහුදු ජලය නැව තුලට ඒමේ අවදානමක් අති කරන්නටත් ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් ට හැකිවුනා.
මහා සටන ඇරඹුණේ මෙතැන්සිටයි. සතුරාගේ මේ නින්දනීය ප්‍රහාරයෙන් කැළඹුන බ්රිතාන්ය රජය සියලු ශක්තිය යොදා සතුරා නිර්දය ලෙස මර්දනය කිරීමට පිඹුරුපත් සැකසුවා. බ්රිතාන්ය අගමැති වින්ස්ටන් චර්චිල් කියා සිටියේ මොන ක්‍රමයකින් හෝ බිස්මාකය ගිල්ලවිය යුතු බවයි.
තම රාජ්‍යයේ අබිමානය වෙනුවෙන් ගත හැකි සියලු පියවර ගැනීමට බ්රිතාන්ය රජය ඉටාගත්තා ඒ අනුව බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවේ පධාන පෙලේ සියලුම යුද නැව් සටනට කැඳවනු ලැබුවා. උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරයේ සාමාන්‍ය නාවික ගමනාගමනයට ආරක්ෂාව සපයමින් සිටි යුද නැව් සහ ප්‍රධාන පෙලේ ප්‍රහාරක යාත්‍රා පවා යොදවාගනු ලැබුවේ මොනම ආකාරයකින් හෝ තවත් නැවක් බිස්මාකයේ බිල්ලට දීමට බ්‍රිතාන්‍යය කිසිසේත් කැමති නොවූ නිසයි.
කෘසර් වර්ගයේ ප්‍රහාරක යාත්‍රා වලට අමතරව ප්‍රධාන තැනක ගත්තේ බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවේ ඉතිරි යෝධයන් ලෙස හැඳින්විය හැකි, ආක් රෝයල්, වික්ටෝරියස් (මෙය ප්‍රහාරක ගුවන් යානා සහිත නැවකි), කිං ජෝර්ජ් 5, රොඩ්නි, වැනි මහ යුද නැව් ය.
ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් නැව බිස්මාර්ක් නැවෙන් පහර කා අඩපන වී තිබුනත් ආපසු බිස්මාර්ක් වෙත් එල්ල කල කාලතුවක්කු ප්‍රහාර වලින් තුනක් බිස්මාර්ක් වෙත වැදී තිබුනා.එකක් බිස්මාර්කයේ ඉදිරිපස කෙලවරට ආසන්නව වැදුන අතර එයින් බිස්මාර්කය තුලට මුහුදු ජලය ඇතුළුවීමේ අවදානමක් ඇති කිරීමට සමත් වුනා. දෙවැන්න ටෝර්පිඩෝ බෝම්බ වලින් ආරක්ෂා වීමට යොදා තිබෙන ඝන යකඩ බඳේ වැදී සුළු හානි අති කළා. තුන්වැන්න ජීවිතාරක්ෂක බෝට්ටුවක් කඩාගෙන ගොස් නැව තුලට වැටී පුපුරා නොගොස් ඉතිරි වුනා.
කෙසේ වෙතත් ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් නෞකාව සිය ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් පසුබහින්නට තීරණය කළා. තමන් විසින් හුඩ් හෝ ඒ සමාන නැවක් ගිල්ලවූ බවත් තවත් විශාල නැවක් හානිකර එලවා දැමූ බවත් ජර්මානු නාවික සෙනෙවි ලුට්ජෙන්ස් වාර්තාකලා ජර්මන් රජය වෙත.
ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් නැවේ ප්‍රහාරයට ලක්වීමෙන් බිස්මාර්කයේ සමබරතාව ඉතා සුළු වශයෙන් වෙනස් වුනා. ලුට්ජෙන්ස් තීරණය කළා බිස්මාකය සහ ප්‍රින්ස් එව්ජෙන් නැවත උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරට යා යුතු බව. නමුත් මේ වනවිට ඔවුන්ට බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවෙන් එල්ලවියහැකි තර්ජනයට මුහුණ දීම හැර වෙනත් විකල්පයක් තිබුනේ නැහැ.
බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවේ ප්‍රධාන යුද නැව් සහ අනෙකුත් සියලු ප්‍රහාරක යාත්‍රා වහාම ඩෙන්මාර්ක් සමුද්‍ර සන්ධිය ප්‍රදේශයට ගෙන්වාගෙන බිස්මාර්ක් සහ ප්‍රින්ස් එව්ජෙන් ලුහුබැඳ යාමට බ්රිතාන්ය රජය තීරණය කළා. ඒ අනුව මුලින්ම එක් වූයේ සැහැල්ලු ප්‍රහාරක යාත්රායි. රොඩ්නි වැනි විශාල නැව් ඉන්පසු එක්වුණා. ප්‍රහාරක ගුවන් යානා ගෙනයන නැව් දෙකක්, ප්‍රහාරක යාත්‍රා 13 ක්, සබ්මැරීන වලට පහර දෙන යාත්‍රා 21 ක්, සතුරු නැව් හඹා යාම සඳහා යොදවනු ලැබුවා. මේ වනවිට පලාගිය ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් නැව සිය ප්‍රධාන තුවක්කු දහයෙන් නවයක් ම යථා තත්වයට පත්කරගෙන තිබුනා. ලුට්ජෙන්ස් උත්සාහ කලේ හානිවී ඇති ප්‍රින්ස් එව්ජෙන් අලුත්වැඩියා කිරීම සඳහා හොර රහසේම පිටත්කර යවන්නට. නමුත් අයහපත් කාලගුනට නිසා එය වැළකී ගියා. කෝපයට පත් ලුට්ජෙන්ස් නැවතත් බිස්මාකය බ්රිතාන්ය ලුහු බඳින්නන් දෙසට හැරුණු අතර මුලින්ම පැමිණි සෆෝක් ප්‍රහාරක යාත්‍රාවට පන බේරාගෙන ආපසු හැරෙන්නට වුනා.
නෝෆෝක් සහ සෆෝක් යන යාත්‍රා දෙකේ අණ දෙන්නාවූ රියර් අද්මිරල් ෆ්‍රෙඩ්රික් වේක් වෝකර් ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් නැවද එකතු කර ගනිමින් ප්‍රති ප්‍රහාර සැලැස්මේ මූලික පියවර ගනු ලැබුවා.
බිස්මාර්ක් හි අවධානය වෙනතකට යොමුකිරීම සඳහා සෆෝක් ප්‍රහාරක යාත්‍රාව බිස්මාර්ක් දෙසට එන බව පෙන්වා වෙනතකට යොමු කළා. ඒ අතර ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් කල්යල් බලා තම සියලුම කාලතුවක්කු එකවර වෙඩි තැබීමේ ක්‍රමයට යොදාගනිමින් (salvo) ප්‍රහාර 12 ක් බිස්මාර්ක් වෙත එල්ල කල අතර බිස්මාර්ක් එවැනිම ප්‍රහාර 9 කින් ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් වෙත ප්‍රතිචාර දැක්වුවා. මේ ප්‍රහාර වලින් දෙපාර්ශ්වයටම කිසිදු හානිය වුයේ නැහැ. සිදුවූ එකම දෙය මේ සටන අවස්තාවක් කරගනිමින් ප්‍රින්ස් එව්ජෙන් හෙමින් මාරුවී යාමයි. බිස්මාර්ක් නැවතත් උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරය වෙත යාමට සූදානම් වනවාත් සමගම බ්රිතාන්ය නැව් කණ්ඩායම බිස්මාර්කයේ බඳ පෙදෙස ඉලක්ක කරගනිමින් ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට පටන්ගත්තා.
හුඩ් නැව ගිල්ලවා දැමූ සටනේදී සිදුවූ හානි නිසා බිස්මාර්කයේ වේගය පැයට නාවික සැතපුම් 27 – 28 පමණ අඩුවී තිබුනා. මෙය කින්ග් ජෝර්ජ් 5 නැවේ උපරිම වේගයට සමාන වුනා. බිස්මාර්කයේ වේගය අඩු නොවුනානම් එය ප්‍රංශයේ ශාන්ත නසයර් වරාය වෙත පැන යන්නට එකාන්තවම ඉඩ තිබුනා.
මැයි මස 25 වැනිදා සවස 4.00 පමණ වනවිට බ්රිතාන්ය නාවික අද්මිරල් ටෝවී විසින් ප්‍රහාරක ගුවන්යානා රැගත් වික්ටෝරියස් නැව සටනට යොමු කරනු ලැබුවා. ඒ සමගම කෘසර් වර්ගයේ සැහැල්ලු ප්‍රහාරක යාත්‍රා 4 ක් ද සටනට එළඹුනා. වික්ටෝරියස් නැවෙන් ෆුල්මර් වර්ගයේ ගුවන්යානා 6 ක් ද, ටෝර්පිඩෝ බෝම්බ හෙලන ස්වොර්ඩ් ෆිෂ් වර්ගයේ ගුවන්යානා 9 ක් ද, පිටත්වුනා, බිස්මාර්කයට පහරදීමට. මෙහෙදී ගුවන් ප්‍රහාර ගැන එකල එතරම් අත්දැකීම් නැති නියමුවන්ගේ වැරදි ප්‍රහාර නිසා තමන්ටම අයත් නෝෆෝක් ප්‍රහාරක යාත්‍රාව නූලෙන් බේරුනා. මේ කලබගෑනිය නිසා රහසිගත බව බිඳුන අතර බිස්මාර්කයට ප්‍රහාරය ඉව වැටුනා. බිස්මාර්කය තමන්ගේ පළමුවැනි සහ දෙවැනි ගුවන්යානා නාශක තුවක්කු බතරොයි දෙකම උපරිම වෙඩි බලයෙන් ක්රියාකරවූ අතර එයින් බ්රිතාන්ය යානා වලට හානියක් නොවුනත් ගුවන් ආරක්ෂාව ලැබුනා. ඒ අතරම තමාට එල්ලවූ ටෝර්පිඩෝ ප්‍රහාර 9 න් 8 කින්ම ගැලවීමට හැකිවූ අතර එක් ප්‍රහාරයකින් බඳේ ඉතා ඝන තහඩුවට සුළු හානි සිදුවුනා.
කෙසේ වෙතත් ප්‍රහාරයේ අතුරු ප්‍රතිඵල බිස්මාර්කය වෙත යම් යම් අවාසනාවන්ත බලපෑම් ඇතිකළා. පළමුවැනි සටන්දී නැවේ ඇණියට සිදුවූ හානි වලින් මුහුදු ජලය කාන්දුවීමේ හේතුවෙන්, බොයිලේරු දෙකක් අතහැර දැමීමට සිදුවීම, විදුලි පද්ධතියක දිශා මතුවීම, වේගය තවත් අඩාලවීම එයින් ප්‍රදාන කාරණායි. සමහර වස්ථා වලදී වේගය නාවික සැතපුම් 12 දක්වා පහත වැටුනා. මේ අතර බ්රිතාන්ය නාවික කණ්ඩායම හඹායාම අරඹා තිබුනද යූ බූට්‌ නමැති ජර්මානු සබ්මැරීන පිලිබඳ භීතිය නිසා වරින් වර ගමන විලාශය වෙනස් කරමින් ලුහු බැඳීම සිදුකලා. බ්ස්මාර්ක් ලුට්ජෙන්ස් ගේ ශූර මොලයෙන් දුන් උපදෙස් අනුව බ්රිතාන්ය නාවික රේඩාර් වලට හසුවීමෙන් වැලකීමට මුහුදේ විශාල රවුම් ආකාරයේ මාර්ගයක් අනුගමනය කල අතර එය සාර්ථක වුනා. සතුරා තම අතෙදුරින් සිට අතුරුදන් වීමෙන් බ්රිතාන්ය නාවික බලමුළුව වියරු වැටුන අතර ඔවුන් මුළු උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරයම පීරන්නට වුනා. මෙවැනි අවස්ථාවකදී අත්‍යවශ්‍ය බ්‍රිතාන්‍යයට අයත් ආක් රෝයල් යුද නැව ජිබ්රෝල්ටාර් පෙදෙසින් පිටත්ව අත්ලාන්තික් සාගරය වෙත එමින් සිටියද ඒ සඳහා තව දිනක්වත් ගතවන බව පෙනීගියා.
බ්රිතාන්ය නාවික යාත්‍රා බොහොමයක් බිස්මාර්ක් සොයන්නට ගොස් මග වරද්දාගත්තා. මේ අතර ජර්මන් ගුවන්විදුලි පණිවිඩ හුවමාරු වලට රහසේ සවන්දුන් බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාව තේරුම ගත්තා බිස්මාර්ක් උත්සාහ කරන්නේ තම පාලනයට නතු කරගෙන තිබුණු ප්‍රංශයේ බ්‍රෙස්ට් වරාය වෙත යාමට බව. මේ වනවිට ඉන්දන අවසන් වෙමින් පවතී නිසා බ්රිතාන්ය යුද නැව් කීපයකටම සටනින් ඉවත්වීමට සිදුවුනා. සටනට ආ හැකි කින්ග් ජෝර්ජ් 5 සහ රොඩ්නි යන නවුකා දෙක පිහිටියේ බොහෝ දුරින්. මේ නිසා ආක් රෝයල් නැව සටනට යොමු කරන්නට තීරණය කළා. බිස්මර්කයට නොදැනෙන පරිදි ඒ පසුපස යන්නට බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාවේ ෂෙෆීල්ඩ් ප්‍රහාරක යාත්‍රාව සමත් වුනා. ආක් රෝයල් නැවේ ස්වොර්ඩ්ෆිෂ් යානා බිස්මාර්කය තිබෙන ඉසව්ව සොයාගත් අතර ෂෙෆීල්ඩ් ගැන දැන නොසිටි බැවින් එයටද පහර දුන්නත් වාසනාවකට මෙන් ටෝර්පිඩෝ පුපුරා නොයාමෙන් ෂෙෆීල්ඩ් විනාශ වුනේ නැහැ.
ස්වොර්ඩ්ෆිෂ් ප්‍රහාර වලින් දෙකක් බිස්මාර්ක් වෙත දැඩි බලපෑම එල්ල කළා නැව හැරවීමට යොදාගන්න රඩර් නමැති කොටස් දෙකෙන් එකක් ටෝර්පිඩෝ ප්‍රහාරයෙන් අකර්මන්‍ය වුනා.
දැන් බිස්මාර්කයට ඉදිරියට යා නොහැකියි. සුක්කානම මඳක් වමාර කරකවා හිරකලවිට වාහනයක් ඒ පැත්තට රවුම් හැඩයට පමණක් යාහැකි වෙනවාක් මෙන් බිස්මාකයටද යාහැකි වුනේ මුහුදේ විශාල රවුමක පමණයි. රඩරයේ ඒ පැත්ත පුපුරවා හරින්නට යෝජනාවක් ආවද එයින් හානිය තවත් වැඩිවෙයි සිතා අත්හැරියා. තමන්ගේ ඉරණම බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාව විසින් ලියා අවසන් බව ලුට්ජෙන්ස් අවබෝධ කරගත්තා. නැව තව දුරටත් ධාවනය කල නොහැකි බවත්, තමන් අවසාන උණ්ඩය දක්වා සටන් කරන බවත්, තම නායකයාවූ හිට්ලර් ට සුබ පතන බවත්, අද්මිරාල් ලුට්ජෙන්ස් ගුවන්විදුලි පණිවිඩ මගින් ජර්මනියට දැන්වූවා. ඉන්පසු තම පසුපසින් හොල්මන් කරන ෂෙෆීල්ඩ් යාත්‍රාවට ප්‍රහාරය එල්ල කල නමුත් ෂෙෆීල්ඩ් පසුබැස ගැලවී ගියා.
මේ අතර කපිතාන් ෆිලිප්ස් වීයන් යටතේ බ්රිතාන්ය ඩිස්ට්‍රොයර් යාත්‍රා 5 ක් සටනට යොමු කරවන ලද අතර ඔවුන්ගේ කාර්යභාරය වූයේ රාත්‍රිය පුරා විවේකයක් නොලැබෙන පරිදි බිස්මාර්කය සටනේම පවත්වා ගැනීමයි. ඩිස්ට්‍රොයර් යාත්‍රා එය මැනවින් ඉටුකලා. මීටර් 12000 තරම් බිස්මාර්ක් වෙත ආසන්නව සිට ප්‍රහාර එල්ල කරනු ලැබුවා. නමුත් ඩිස්ට්‍රොයර් නවුකා මගින් එල්ල කල කිසිදු ටෝර්පිඩෝ ප්‍රහාරයක් බිස්මාර්ක් වෙත වැදුනේ නැහැ.
පසුදින අලුයම බිස්මාර්ක් නාවිකයන් එහි තිබුලු සැහැල්ලු ගුවන්යානය මුහුදට පහත් කර ගුවන්ගත කිරීමට උත්සාහ කලේ බිස්මාර්කයේ යුද සටහන් පොත (War Diary) සහ හුඩ් නැවට පහර දීමේ වාර්තා ජර්මනිය වෙත යවන්නටයි. නමුත් මීට පෙට ප්‍රින්ස් ඔෆ් වේල්ස් නැවෙන් එල්ලවූ ප්‍රහාර හේතුවෙන් ගුවන්යානය පිටත් කරන කැටපල්ට් නම් උපකරණයට හානිවී තිබුණු බැවින් ඒ අදහස අතහැර දැමූ නාවිකයෝ යානය මුහුදට තල්ලු කර දැමුවා.
1941 මැයි මස 27 වැනිදා උදේ වනවිට බිස්මාර්ක් වෙත ළඟාවූ කින්ග් ජෝර්ජ් 5 සහ රොඩ්නි යන නවුකා සිය සම්පූර්ණ වෙඩි බලය යොදා බිස්මාර්ක් වෙත පහර දෙන්නට පටන්ගත්තා. බිස්මාර්ක් වෙතින් දරුණු ප්‍රති ප්‍රහාර එල්ල වුවද ඉක්මනින්ම බිස්මාර්කය දැඩි හානිවලට ලක්වුනා. රොඩ්නි වෙතින් එල්ලවූ අඟල් 16 විෂ්කම්බය සහිත අධිබල කාලතුවක්කු උණ්ඩයක් වැදීමෙන් බිස්මාර්කයේ ඉදිරිපස සැකිල්ල මුළුමනින් විනාශවුණා. උදෑසන 9.00 පමණ වනවිට අද්මිරල් ටෝවී ප්‍රහාරයේ පාලනය සියතට ගත්තා. බිස්මාර්ක් වටකර පහරදීම එතැන්සිට ඇරඹුනා. උදෑසන 09.31 වනවිට බිස්මාර්කය මුළුමනින් නිහඬ කරවන්නට බ්රිතාන්ය නාවික හමුදාව සමත් වුනා.
තවත් එක් දෙයක් ඉතිරිවී තිබුනා. ඒ බිස්මාර්ක් මුහුදේ ගිල්ලවීමයි. සදාකාලික නින්දට යැවීමයි. එතැන් සිට ඒ කාර්යය ආරම්භ වුනා. මේ වනවිටත් බිස්මාර්ක් මඳක් වම් පැත්තට ඇලවී තිබුන අතර නැවේ ඇණිය දෙසින් මඳක් ගිලී තිබුනා. කිංග ජෝර්ජ් 5 සහ රොඩ්නි අඩපන වූ සතුරාට නාවික සැතපුම් 8 ක තරම් සමීපයට පැමිණ කාලතුවක්කු ප්‍රහාර එල්ල කරන්නට පටන්ගත්තා. මීළඟට මේ ජවනිකාවට අවතීර්ණ වුයේ නෝෆෝක් සහ ඩෝසෙට්ෂයර් යාත්‍රා යුගලයයි. ඔවුන්ද තම උපරිම වෙඩි බලය බිස්මාර්ක් වෙත එල්ල කළා. ගිලුණු බිස්මාර්කයෙන් දිවි බේරාගත් ජර්මන් නාවිකයකු පසුව ප්‍රකාශ කල ආකාරයට මේ ප්‍රහාර වලින් ලුට්ජෙන්ස් සහ ලින්ඩ්මාන් දෙදෙනාම මියගියා.
උදෑසන 10.00 වනවිට කාලතුවක්කු උණ්ඩ 700 කට වඩා බිස්මාර්ක් වෙත එල්ල කරනු ලැබ තිබුනා. මුළු බිස්මාර්කයම සුනු විසුනු වෙමින්, ගිනි ජාලා වලින් වැසෙමින්, එකම අපායක් බවට පත්වෙමින් තිබුනා. උදෑසන 10.35 වනවිට සෙමෙන් තම වම් පැත්තෙන් මුහුදට ඇලවුණු බිස්මාර්ක් අවරය දෙසින් මුහුදේ ගිලෙන්නට පටන්ගත්තා. 10.35 වනවිට ජලයේ ගිලීගිය බිස්මාර්කයෙන් පැනගත් ජර්මානු නාවිකයන් දිවි බේරාගැනීමට උත්සාහ කරමින් ජලයට පැනගත්තා. ඩෝසෙට්ෂයර් ප්‍රමුඛ යාත්‍රා වලින් ඒ නැවියන් බේරාගත්තා. ඒ ප්‍රදේශයට පසුව පැමිණි ජර්මානු සබ්මැරීනයකින් තවත් තිදෙනෙකු බේරාගත්තා.කෙසේ වෙතත් 2200 ක් පමණවූ බිස්මාර්ක් කාර්ය මණ්ඩලයෙන් දිවි බේරාගැනීමට සමත්වූයේ 114 ක් පමණයි.
දෙවැනි ලෝක යුද සමයේ ලෝකය හෙල්ලූ බිස්මාර්ක් එලෙස සදහටම සමුගත්තේ ඒ පිලිබඳ මතකයන් රැසක් මෙන්ම මතවාද කීපයක්ද ඉතිරි කරමින්. එයින් එක මතයක් වන්නේ බිස්මාර්ක් ගිලුනේ බ්රිතාන්ය නාවික යාත්‍රා ප්‍රහාර වලින් නොව, තම රටේ සහ නාවික හමුදාවේ අභිමානය රැක ගනිමින් බිස්මාර්ක් කාර්ය මණ්ඩලය විසින්ම නැව ගිල්ලවූ (scuttling) බවයි.
කෙසේ වෙතත් මෙය අද දක්වාම විවාදාත්මක කරුණක් ලෙස පවතින අතර එය වෙනම සාකච්ඡා කලයුතු කරුණක්. පහත දැක්වෙන්නේ ගිලුණු බිස්මාර්කයේ ඡායාරූප කීපයක්.
මෙම ඡායාරූප මෑතකාලීනව කල ගවේෂණ වලදී ලබාගත් ඒවායි.
බිස්මාර්කය පිළිබඳව තොරතුරු ගවේෂණ දෙවැනි ලෝක යුද සමයෙන් පසු කීප වරක් සිදුවී තිබෙනවා. පළමුවැනි ගවේෂණය සිදුකර තිබෙන්නේ රොබට් බැලාඩ් නමැති සාගර විද්‍යාඥයකු විසින් 1989 දී. එමෙන්ම 2001 ජූනි මාසයේදී Woods Hole Oceanographic Institute නමැති ඇමෙරිකානු සාගර විද්‍යා ආයතනය මගින් 2001 ජූනි මාසයේදී දෙවැනි ගවේෂණය සිදුකලා. තුන්වැනි ගවේෂණය සිදුකලේ ටයිටනික් වැනි චිත්‍රපට රැසක අධ්‍යක්ෂවරයා වන ලෝකප්‍රකට ජේම්ස් කැමරන් විසින් 2001 ජූලි මාසයේදී. මෙහි දැක්වෙන්නේද ඔහුගේ ගවේෂණයේදී ලබාගත් ඡායාරූපයි.
බිස්මාර්ක් පිලිබඳ සජීවීකරණ සහ වීඩියෝ දර්ශන කීපයක් ඔබවෙත ලබාදෙන්නට අදහස් කරනවා. පහතින් දැක්වෙන්නේ ඒවායි.
1959 දී සී.එස්.ෆොස්ටර් නමැති ලේඛකයා විසින් ‘බිස්මාර්කයේ අවසන් දින නවය’ ‘The Last Nine days of Bismarck’ යනුවෙන් ලියනලද වෘතාන්තය පදනම් කරගෙන ‘බිස්මාර්කය ගිල්ලවනු’ ‘Sink The Bismark’ යනුවෙන් චිත්‍රපටියක් 1960 වසරේදී නිපදවුනා මේ එයින් කොටසක්.
මීළඟට ඔබට දකින්නට ලැබෙන්නේ දෙවැනි ලෝක යුද සමයේදී සිනමා පටිගතකල අති දුර්ලභ දර්ශන පෙළක්. මෙහි බිස්මාර්ක් හුඩ් නැවට එරෙහිව ක්‍රියාකළ ආකාරය දැක්වෙනවා.
බිස්මාර්ක් නැවේ අවසන් සටන පිලිබඳ සජීවීකරණයක් පහත දක්වනවා.
පහත දැක්වෙන්නේ, ජේම්ස් කැමරන් විසින්, බිස්මාර්ක් පිළබඳව කළ ගවේෂණය අළලා නිපදවන ලද, වාර්තා චිත්‍රපටියෙන් කොටසක්.
පසු සටහන
මෙය මා සිතා සිටියාට වඩා අතිශයින් දීර්ඝ ලිපියක් බවට පත්වුනා. එයට හේතුවුනේ අත්හල නොහැකි කරුණු රාශියක් ඇතුලත් කරන්නට සිදුවීමයි. කෙසේ වෙතත් මා මූලාශ්‍ර වලින් ලබාගත් බොහෝ කරුණු සංක්ෂිප්ත කලේ පාඨක අවධානය නොබිඳී තබාගැනීමටයි. මේ ලිපිය ඉවසීමෙන් කියවූ ඔබ සැමට හද පත්ලෙන්ම ස්තුතිවන්ත වනවා.
විශේෂ ස්තුතිය
තමන්ට මේ ලිපිය ලිවීමේ හැකියාව සහ පහසුකම්ද තිබියදීත්, මහාත්මා ගුණය, මානුෂික බව සහ පරිත්‍යාගශීලී බව පෙන්වමින් මේ ලිපිය ලිවීමට මට අවස්ථාවදී දිරි ගැන්වූසෙන්නා ට.
මූලාශ්‍ර:-
ඇම්ඩන් කියන්නේ කාටද කියලා මම ඔබට පැහැදිලි කිරීමට ගියොත් මම විහිලු කාරයෙක් වෙනවා. ඒ තරමට වර්තමාන සමාජය ඇම්ඩන් කියන වචනයේ තේරුම දන්නවා. අපේ ළමා කාලයේදී නම් ඇම්ඩන් කියන වචනයේ තේරුමට සමාන වුණේ, ලෝකෝත්තරයා, කයිරාටිකයා, ගල් ආඳා, සීතල ගණන් කාරයා, වැනි වචනයි.
